” Βρέχει πάλι απόψε μέρες Σεπτεμβρίου φετινές μα οι σταγόνες πέφτουνε σε χρόνια ασύμμετρα και μακρινά στα μάτια σου Mυρτάλη/ βρέχει κι όμως δεν είναι το βρεγμένο χώμα που ανασαίνω μα η μυρωδιά απ’ τα μαλλιά σου η μυρωδιά από καπνό βιβλίων διαβασμένων κι από τ’ απόμακρο τριαντάφυλλο….”
Γιάννης Ευσταθιάδης- Από τη συλλογή «Άρση βαρών», 1988
Όλοι έχουμε παρατηρήσει μια ξεχωριστή οσμή στην ατμόσφαιρα, όταν οι πρώτες σταγόνες βροχής πέφτουν στο ζεστό και ξηρό έδαφος; Είναι αυτό που πολλοί περιγράφουμε “μυρίζει το χώμα” ή “μυρίζει η βροχή” . Βέβαια στους παραπάνω στίχους αυτή η οσμή του χώματος και της βροχής δεν συγκινεί τον ποιητή, καθώς η μυρωδιά των μαλλιών της αγαπημένης του είναι εντονότερη . Αλλά η ίδια η βροχή δεν έχει άρωμα. Τι ακριβώς όμως συμβαίνει και πριν από μια βροχή όλοι μυρίζουμε και καταλαβαίνουμε τελικώς μια «γήινη» μυρωδιά ;
Αυτή η μυρωδιά που αναγνωρίζουμε πριν από τη βροχή προέρχεται από την υγρασία του εδάφους. Αυστραλοί επιστήμονες κατέγραψαν για πρώτη φορά τη διαδικασία σχηματισμού της ουσίας petrichor το 1964 Το petrichor είναι ένας συνδυασμός αρωματικών χημικών ενώσεων. Ορισμένες από αυτές είναι τα έλαια που παράγονται από τα φυτά και ο κύριος συντελεστής του είναι τα ακτινοβακτήρια (actinobacteria). Αυτοί οι μικροσκοπικοί μικροοργανισμοί βρίσκονται σε αγροτικές και αστικές περιοχές καθώς και σε θαλάσσια περιβάλλοντα. Διασπούν τη νεκρή (ή την σε διαδικασία αποσύνθεσης) οργανική ύλη σε απλές χημικές ενώσεις, οι οποίες μπορούν στη συνέχεια να γίνουν θρεπτικές ουσίες για την ανάπτυξη φυτών και άλλων οργανισμών.
Please accept YouTube cookies to play this video. By accepting you will be accessing content from YouTube, a service provided by an external third party.
If you accept this notice, your choice will be saved and the page will refresh.
Μετά από μια παρατεταμένη περίοδο ξηρότητας, όπως το καλοκαίρι όταν και δεν βρέχει για αρκετές ημέρες, ο ρυθμός δραστηριότητας αποσύνθεσης των ακτινοβακτηρίων επιβραδύνεται. Λίγο πριν από μια βροχή, ο αέρας γίνεται πιο υγρός και το έδαφος αρχίζει να υγραίνεται. Αυτή η διαδικασία βοηθά στην επιτάχυνση της δραστηριότητας των ακτινοβακτηρίων και σχηματίζεται μια οργανική ένωση που ονομάζεται geosmin,. Το geosmin συμβάλλει στην μυρωδιά του petrichor και είναι ένας τύπος αλκοόλης, όπως το οινόπνευμα που βάζουμε στις πληγές. Τα μόρια αυτής της αλκοόλης τείνουν να έχουν έντονο άρωμα, αλλά η περίπλοκη χημική δομή του geosmin το καθιστά ιδιαίτερα αντιληπτό στους ανθρώπους ακόμα και σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Οι μύτες μας μπορούν να ανιχνεύσουν ακόμα και μικρά ποσοστά geosmin ανά τρισεκατομμύριο μορίων αέρα.
Please accept YouTube cookies to play this video. By accepting you will be accessing content from YouTube, a service provided by an external third party.
If you accept this notice, your choice will be saved and the page will refresh.
Όταν οι σταγόνες βροχής πέφτουν στο έδαφος, ιδιαίτερα σε πορώδεις επιφάνειες, όπως το χώμα, ή το τσιμέντο, διαλύονται σε επιμέρους μικροσκοπικά σωματίδια, που ονομάζονται αερολύματα. Τότε, η geosmin και άλλες πετροχημικές ενώσεις, που μπορεί να υπάρχουν ήδη στο έδαφος ή και μέσα στις σταγόνες της βροχής, απελευθερώνονται σε μορφή αερολύματος και μεταφέρονται από τον άνεμο στις γύρω περιοχές. Εάν η βροχόπτωση είναι αρκετά έντονη, το άρωμα του petrichor μπορεί να εξαπλωθεί γρήγορα και να “προειδοποιήσει” τους ανθρώπους ότι επίκειται βροχόπτωση σε λίγα λεπτά. Το άρωμα τελικά απομακρύνεται αφότου περάσει η καταιγίδα και το έδαφος αρχίσει να στεγνώνει. Αυτό αφήνει τα ακτινοβακτήρια και πάλι σε αναμονή, έτοιμα να μας… προειδοποιήσουν για το πότε θα βρέξει και πάλι. Οπότε, συμπερασματικά: Η μυρωδιά της βροχής οφείλεται στο petrichor.
Please accept YouTube cookies to play this video. By accepting you will be accessing content from YouTube, a service provided by an external third party.
If you accept this notice, your choice will be saved and the page will refresh.
Μπορεί με τα παραπάνω να “απομυθοποιήσαμε” τη μυρωδιά της βροχής και να εξηγήσαμε γιατί συμβαίνει επιστημονικά , όμως αυτό δεν σημαίνει οτι πάντοτε μέσα μας δεν θα υπάρχουν και οι μαγικές μυρωδιές ή ακόμη και τα λόγια της βροχής που θα διαστέλλουν τα τα μάτια μας και τις ψυχές μας μες στ’ όνειρο και τις θύμησες, όπως αναφέρει παρακάτω ο Γιάννης Ρίτσος, στο ποίημά του «Το χώμα κάτω απ’ τη βροχή»
” Ήσυχα λόγια της βροχής, μπορεί και να θυμίσουν το μοσκοβόλημα της γης- όχι της γης όταν σκάβουν ένα λάκκο- της γης που βρέχεται κι απορροφά κ’ υπομένει και πρααίνεται και λουλουδίζει μια μέρα αναπάντεχα – μια μυρωδιά καρτερίας, απαλή και μεγάλη που διαστέλλει τα μάτια μας μες στ’ όνειρο σαν να τα κλείνει…”
