Αρθρογραφια

Το κλασσικό ερώτημα του τίτλου φαίνεται να μοιάζει και με το ερώτημα αν “οι αυξανόμενες συγκεντρώσεις CO2 στην ατμόσφαιρα προκαλούν αυξανόμενες παγκόσμιες θερμοκρασίες, ή θα μπορούσε να ισχύει το αντίστροφο” Αυτό είναι ένα από τα ζητήματα που συζητούνται ευρέως σήμερα στην επιστημονική κοινότητα.

Είναι ενδιαφέρον να σημειώσουμε ότι το CO2 καθυστερεί κατά μέσο όρο περίπου 400-800 χρόνια και βρίσκεται πάντα πίσω από τις αλλαγές της θερμοκρασίας – επιβεβαιώνοντας ότι το CO2 δεν είναι η αιτία της αύξησης της θερμοκρασίας. Κατά τη διάρκεια τουλάχιστον των τελευταίων 400.000 ετών όπως μπορούμε να παρατηρήσουμε απο τα παραπάνω γραφήματα το κλίμα της Γης έχει σημειώσει διακυμάνσεις – σε χρονικές κλίμακες της τάξεως δεκάδων εκατομμυρίων ετών- μεταξύ παγετωδών και μεσοπαγετωδών περιόδων, ανάλογων με αυτήν που διανύουμε στις ημέρες μας. Οι πάγοι της Ανταρκτικής έχουν διατηρήσει μνήμες αυτών των μεγάλων κλιματικών διακυμάνσεων. Κι όμως, τα δεδομένα που παρέχει ο πάγος συνιστούν ότι η αύξηση διοξειδίου του άνθρακα (CΟ2 ) αρχίζει μερικούς αιώνες μετά την έναρξη της ανόδου της θερμοκρασίας που παρατηρήθηκε στην Ανταρκτική, στα τέλη της τελευταίας δημιουργίας παγετώνων. Η καλύτερη σημερινή εκτίμηση υπολογίζει αυτή την καθυστέρηση σε περίπου 400-800 χρόνια όπως αναφέραμε προηγουμένως , αλλά υπάρχει ακόμη μεγάλη αβεβαιότητα ως προς αυτό το στοιχείο.

Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 400.000 ετών το φυσικό ανώτερο όριο των συγκεντρώσεων CO2 στην ατμόσφαιρα θεωρείται από τα δεδομένα πυρήνα πάγου περίπου 300 ppm. Άλλες μελέτες , δείχνουν ότι αυτό μπορεί να είναι πιο κοντά στη μέση τιμή, τουλάχιστον τα τελευταία 15.000 χρόνια. Σήμερα, οι συγκεντρώσεις CO2 σε όλο τον κόσμο είναι περίπου 380 ppm. Σε σύγκριση με τις προηγούμενες γεωλογικές περιόδους, οι συγκεντρώσεις του CO2 στην ατμόσφαιρα είναι ακόμα πολύ μικρές και μπορεί να μην έχουν στατιστικά μετρήσιμη επίδραση στις παγκόσμιες θερμοκρασίες. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια της Ορδοβιακής Περιόδου πριν από 460 εκατομμύρια χρόνια, οι συγκεντρώσεις CO2 ήταν 4400 ppm ενώ οι θερμοκρασίες ήταν περίπου οι ίδιες με αυτές που είναι σήμερα.

Εκ πρώτης όψεως, η άνοδος των θερμοκρασιών εμφανίζεται να έχει προκαλέσει την αύξηση της περιεκτικότητας της ατμόσφαιρας σε CΟ2 . Για να κατανοήσουμε αυτό το προφανές παράδοξο, θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι μεγάλες και αργές κλιματικές διακυμάνσεις του 1 εκατομμυρίου χρόνων που έχουν κυλήσει έκτοτε οφείλονται στις κυκλικές μεταβολές της τροχιάς της Γης και της απόκλισής της από τον άξονα περιστροφής της. Κατά τη διάρκεια μιας παγετώδους περιόδου, εφόσον υπάρχει ένας συγκεκριμένος συσχετισμός μεταξύ αυτών των παραμέτρων, οι θερμοκρασίες αυξάνονται αρχικώς ελαφρά, προκαλώντας το λιώσιμο των κρηπίδων πάγου και κατά συνέπεια έχουμε μεταβολές στα θαλάσσια ρεύματα. Αυτή ακριβώς η αναδιοργάνωση της ωκεάνιας κυκλοφορίας προκαλεί την εκπομπή CΟ2 . Η μεγέθυνση του φαινόμενου του θερμοκηπίου πυροδοτεί με τη σειρά της άνοδο της θερμοκρασίας, η οποία τονίζει τις εκπομπές CΟ2 . Η ανάλυση των πλεοναζόντων ισοτόπων άνθρακα στην ατμόσφαιρα δείχνει ότι πρόκειται για άνθρακα ο οποίος προέρχεται ως επί το πλείστον από ορυκτές πηγές. Επιπλέον, στα τέλη της δεκαετίας του 1990 σημειώθηκε μια πολύ μικρή μείωση του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα, η οποία επικυρώνει την άποψη ότι η αύξηση CΟ2 στην ατμόσφαιρα οφείλεται σε διαδικασίες αερόβιας καύσης.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Για όσους θέλουν περισσότερα μπορούν να δούν εδώ ή στην βιβλιογραφία στο τέλος του άρθρου .

References:

Historical Isotopic Temperature Record from the Vostok Ice Core

The data available from CDIAC represent a major effort by researchers from France, Russia, and the U.S.A.

1) Vostok ice core: a continuous isotope temperature record over the last climatic cycle (160,00 years).

Jouzel, J., C. Lorius, J.R. Petit, C. Genthon, N.I. Barkov,
V.M. Kotlyakov, and V.M. Petrov. 1987.

Nature 329:403-8.

2) Extending the Vostok ice-core record of palaeoclimate to the penultimate glacial period.

Jouzel, J., N.I. Barkov, J.M. Barnola, M. Bender, J. Chappellaz, C. Genthon, V.M. Kotlyakov, V. Lipenkov, C. Lorius, J.R. Petit, D. Raynaud, G. Raisbeck, C. Ritz, T. Sowers, M. Stievenard, F. Yiou, and P. Yiou. 1993.

Nature 364:407-12.

3) Climatic interpretation of the recently extended Vostok ice records.

Jouzel, J., C. Waelbroeck, B. Malaize, M. Bender, J.R. Petit, M. Stievenard, N.I. Barkov, J.M. Barnola, T. King, V.M. Kotlyakov, V. Lipenkov, C. Lorius, D. Raynaud, C. Ritz, and T. Sowers. 1996.

Climate Dynamics 12:513-521.

4) Climate and atmospheric history of the past 420,000 years from the Vostok ice core, Antarctica.

Petit, J.R., J. Jouzel, D. Raynaud, N.I. Barkov, J.-M. Barnola, I. Basile, M. Bender, J. Chappellaz, M. Davis, G. Delayque, M. Delmotte, V.M. Kotlyakov, M. Legrand, V.Y. Lipenkov, C. Lorius, L. Pepin, C. Ritz, E. Saltzman, and M. Stievenard. 1999.

Nature 399: 429-436.

“Στα παλαιότερα χρόνια στη Θεσσαλία είχαν πολύ βαρύ χειμώνα, μολογάν οι γέροι μας. Το χιόνι έμενε δυο και τρεις, καμμιά φορά και τέσσερες μήνες άλυωτο στη γη! Θυμάμαι κι εγώ μια τέτοια χρονιά. Ημαν τότε στα Τρίκκαλα, όπου το χιόνι ξεπερνούσε τις στέγες των χαμηλών σπιτιών! Τρεις μήνες δεν πήγαμε στο σχολειό από τα χιόνια!”

.
Αυτές οι «επίκαιρες» διαπιστώσεις του Θεσσαλού ζωγράφου Δημήτρη Γιολδάση έχουν γραφεί εδώ και 70-80 χρόνια. Και τότε, όπως και τώρα, έρχονταν εξαιρετικές χρονιές. Και τότε, όπως και τώρα, άλλος ήταν ο καιρός των παιδικών χρόνων, άλλος ο καιρός των διηγήσεων από τους γέρους και άλλος ο καιρός τού «σήμερα». Και τότε, όπως και τώρα, άλλαζαν οι καιροί στα χρόνια της ανθρώπινης μικροκλίμακας ακολουθώντας έναν κύκλο αέναων μεταβολών. Βέβαια, η υποκειμενική παρατήρηση του καιρού δεν είναι το εγκυρότερο μέσο. Οι παιδικές αναμνήσεις, όσο και οι διηγήσεις των γέρων, μπλέκουν συχνά την πραγματικότητα με τη φαντασία και τον μύθο. Η επιστήμη στηρίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα μετρήσεων για να κάνει τις αναλύσεις της.

Πέρα όμως από την πιθανολογούμενη κλιματική αλλαγή, με τα πολλά αβέβαια χαρακτηριστικά, έχουν γίνει άλλες δύο βέβαιες αλλαγές, μείζονος ψυχολογικού και κοινωνικού χαρακτήρα: Η πρώτη έχει τη μορφή αναπότρεπτης, και εντεινόμενης συνεχώς, e-καταιγίδας! Τα μέσα ενημέρωσης φέρνουν στο σπίτι μας κάθε ακραίο καιρικό φαινόμενο που συνέβη σε κάθε γωνιά της Ελλάδας αλλά και όλου του πλανήτη. Βιώνουμε πλημμύρες και καταστροφές που αλλιώς θα τις αγνοούσαμε. Έτσι, είναι φυσικό να νομίζουμε ότι τα ακραία φαινόμενα έγιναν πιο συχνά, ότι κάτι έχει αλλάξει στο κλίμα. Η δεύτερη αλλαγή αφορά τη στάση μας απέναντι στη φύση. Συνηθισμένοι να έχουμε πάντα νερό στη βρύση του σπιτιού μας και κλιματιστικά που ρυθμίζουν τη θερμοκρασία χειμώνα-καλοκαίρι ξεχάσαμε ότι η φύση δεν διέπεται, ευτυχώς, από μονότονη σταθερότητα.

Γίναμε ευάλωτοι, παθητικοί παρατηρητές και μεγεθύνουμε το παραμικρό φυσικό φαινόμενο που μας ξεβολεύει. Είναι χαρακτηριστικό το σκηνικό που πρόσφατα είδαμε στις τηλεοράσεις : οι άνδρες των αποκλεισμένων για λίγες μέρες από τα χιόνια χωριών βρίζουν στο καφενείο τον κρατικό μηχανισμό παίζοντας τάβλι.  Σε ανάλογες συνθήκες, πριν από λίγες μόλις δεκαετίες, τα ίδια χωριά, τελείως ξεχασμένα από το κράτος, μπορούσαν να λειτουργούν αποκλεισμένα επί μερικούς μήνες, με προσωπική φροντίδα και εργασία των κατοίκων τους.

Ευτυχώς η φύση δεν υποτάσσεται στις επιθυμίες μας. Το τελικό ζητούμενο είναι να ξανασυμφιλιωθούμε με τις «ιδιοτροπίες» της, τα κρύα και τις ζέστες της, τις πλημμύρες και τις ξηρασίες της. Ξεφεύγοντας από αυτή την παθητική στάση κακομαθημένων παιδιών θα μπορέσουμε να ξαναδούμε και τις πολλές ευεργετικές πλευρές αυτών του πλούτου των εναλλαγών συμπεριφοράς της φύσης.

Παράλληλα οι σοβαροί και καθ’ ύλην αρμόδιοι επιστήμονες, εργαζόμενοι όλοι εντατικά τόσο σε τεχνικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο έχουν ως κύρια αποστολή τη μείωση των δυσμενών ανθρωπογενών επιδράσεων τύπου αερίων θερμοκηπίου και τη βελτίωση της πραγματικής αξιοπιστίας των κλιματικών μοντέλων. Και βέβαια κλείνοντας τα αφτιά στις σειρήνες των καιροσκόπων θα πρέπει προς το παρόν να αναγνωρίσουμε τις αντικειμενικές μας αδυναμίες για μια σοβαρή πρόβλεψη και συνακόλουθα να απαλλαγούμε και να απαλλάξουμε την κοινή γνώμη από την ελαφρότητα μιας ατεκμηρίωτης προφητείας.

Απόσπασμα από άρθρο στο Βήμα της Κυριακής των καθηγητών του ΕΜΠ Δημήτρη Κουτσογιάννη και Θεμιστοκλή Ξανθόπουλου.

(Δημοσίευση της 02/06/2002 )

Το πολύ ισχυρό βαρομετρικό χαμηλό που ήδη έχει δημιουργηθεί από το βράδυ της Κυριακής στη Δυτική Μεσόγειο θα κινηθεί ανατολικά και θα ενοποιηθεί με το άλλο χαμηλό που έρχεται από την Λιβύη με βόρεια κίνηση και το κέντρο του χαμηλού προβλέπεται από τα 1002 hPa (mb) να πέσει την Τρίτη στα 981 hPa(mb).

Η δορυφορική της Κυριακής 10/11/2019 18;00 UTC

Στη Μετεωρολογία για να χαρακτηρισθεί κάποια τέτοια ύφεση (χαμηλό )  ως “Μετεωρολογική βόμβα”, για τα δικά μας γεωγραφικά πλάτη,  θα πρέπει η πίεση στο κέντρο της να μειωθεί πάνω απο 17 mb σε διάρκεια ενός 24ώρου. Με βάση τα προγνωστικά δεδομένα η πτώση της πίεσης φαίνεται να είναι της τάξεως των 21 hPa.

Πτώση της ίδιας τάξης μεγέθους προβλέπει και το Met Office στους έγκυρους προγνωστικούς του χάρτες.

Τo σύστημα αυτό θα προκαλέσει μεγάλα ύψη βροχής Τρίτη προς Τετάρτη στην χώρα μας που μπορείτε να δείτε στο βίντεο που ακολουθεί

Εκτός όμως από τις βροχές θα επικρατήσουν και πολύ ενισχυμένοι νοτιάδες θυελλώδεις εως πολύ θυελλώδεις στην περιοχή του Ιονίου με τις ριπές τους να φτάνουν και τα 10 μποφόρ.

Μια διαταραχή στην ανώτερη ατμόσφαιρα που βρίσκεται στην Κεντρική Μεσόγειο από το απόγευμα του Σαββάτου θα κινηθεί βορειοανατολικά και θα προκαλέσει ένταση των βροχοπτώσεων στη δυτική Ελλάδα όπου κατά τόπους θα εκδηλωθούν ισχυρές βροχές αλλά και καταιγίδες.

Θα επηρεαστούν συγκεκριμένα :
1. Tτα νησιά του Ιονίου, η Ήπειρος και πιθανόν η δυτική Στερεά από τις βραδινές ώρες του Σαββάτου (09-11-2019) μέχρι τις πρωινές ώρες της Κυριακής

2. Η δυτική Πελοπόννησος από τις νυχτερινές ώρες του Σαββάτου (09-11-2019) μέχρι τις προμεσημβρινές ώρες της Κυριακής (10-11-2019).

Περισσότερες λεπτομέρειες στα καθημερινά τακτικά δελτία καιρού και την ιστοσελίδα της ΕΜΥ (www.emy.gr).

Δείτε και την προειδοποίηση του Meteoalarm