Ένα σπάνιο γεγονός βροχοπτώσεων πρόκειται να ξεδιπλωθεί στην έρημο Σαχάρα τις επόμενες μέρες . Η ποσότητα της βροχόπτωσης που προβλέπεται μπορεί να μην είναι αντικειμενικά μεγάλη, αλλά ένα μεγάλο μέρος της Σαχάρας θα δεχτεί πάνω από το 500% της κανονικής μηνιαίας βροχόπτωσης έως και τα μέσα Σεπτεμβρίου.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι όταν αναφερόμαστε για την βροχή που θα σημειωθεί σε μια πολύ ξηρή περίοδο -όπως το καλοκαίρι στη χώρα μας – οι συγκρίσεις του τύπου “η βροχή που έπεσε ή που θα πέσει ισοδυναμεί με “Χ” μήνες υετού στη τάδε περιοχή , κατά κανόνα μόνο εντυπώσεις μπορεί να δημιουργήσει . Για παράδειγμα σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα της ΕΜΥ στη Ν. Φιλαδέλφεια πέφτουν συνήθως περί τα 7 mm τον Αύγουστο. Μια Αυγουστιάτικη καταιγίδα όμως δεν αποκλείεται να φέρει περί τα 30mm βροχής. Η ποσότητα δεν είναι μεγάλη , αλλά η σύγκρισή της με τον μέσο όρο δημιουργεί εντυπώσεις στον περισσότερο κόσμο όταν ακούσει οτι η βροχή που έπεσε ήταν 4πλάσια απ ότι πέφτει όλο τον μήνα.
Στην περίπτωση της Σαχάρας , όπως θα δούμε παρακάτω , οι πολλές βροχές που προβλέπονται αποτελούν πράγματι ένα σπάνιο γεγονός, δεν είναι πρωτοφανείς και εμφανίζονται περίπου μια ανά δεκαετία. Παρακάτω θα εξηγήσουμε αναλυτικά τους λόγους γιατί δημιουργείται αυτή η ανωμαλία στις βροχοπτώσεις.
ΣΑΧΑΡΑ – ΕΝΑ ΑΠΟ ΤΑ ΠΙΟ ΞΕΡΑ ΜΕΡΗ ΣΤΗ ΓΗ
Η Σαχάρα δέχεται ελάχιστη έως καθόλου βροχόπτωση ετησίως. Είναι η μεγαλύτερη και πιο καυτή έρημος του κόσμου, που εκτείνεται από τον Ατλαντικό Ωκεανό στα δυτικά έως την Ερυθρά Θάλασσα στα ανατολικά. Καλύπτει πάνω από 9,2 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα (3,6 εκατομμύρια τετραγωνικά μίλια). Αυτή η περιοχή είναι ζεστή και ξηρή επειδή βρίσκεται κάτω από το υποτροπικό ridge , ένα μόνιμο σύστημα υψηλών πιέσεων . Αυτό το σύστημα “αναγκάζει” τον αέρα σε καθοδικές κινήσεις ι, καθιστώντας την ατμόσφαιρα στεγνή και σταθερή και αποτρέποντας το σχηματισμό νεφών και κατ’ επέκταση και τον υετό.
Αλλά η Σαχάρα δεν ήταν πάντα μια καυτή έρημος . Σύμφωνα με μελέτες μόλις πριν από μερικές χιλιάδες χρόνια (6000-11000), ήταν μια καταπράσινη περιοχή με λίμνες, ποτάμια και πλούσια βλάστηση. Αλλά οι αλλαγές στην τροχιά της Γης προκάλεσαν αλλαγές στα καιρικά πρότυπα του κόσμου. Αυτό μετέτρεψε απότομα την πράσινη περιοχή σε ένα από τα πιο ξηρά εδάφη στη Γη.
ΚΑΙΡΟΣ ΚΑΙ ΒΡΟΧΕΣ ΣΤΗ ΣΑΧΑΡΑ -TI EINAI H ITCZ
Η παρακάτω εικόνα δείχνει τη μέση μηνιαία βροχόπτωση για τον Αύγουστο τα τελευταία 53 χρόνια. Μπορείτε να δείτε ότι η περιοχή της Σαχάρας είναι ως επί το πλείστον χωρίς βροχόπτωση, με μερικές μόνο χαμηλές ποσότητες στις πιο νότιες περιοχές. Παρατηρήστε όμως την πολύ ισχυρή ζώνη βροχοπτώσεων στον Ισημερινό.
Αυτή η τροπική ζώνη βροχοπτώσεων ονομάζεται Ζώνη Ενδοτροπικής Σύγκλισης (ITCZ). Είναι βασικά μια ζώνη από με καταιγίδες και έντονες βροχοπτώσεις που απλώνονται σε ολόκληρο τον Ισημερινό. Αυτό το χαρακτηριστικό υπάρχει επειδή οι εμπορικοί άνεμοι (trade winds) και από τα δύο ημισφαίρια συναντώνται, δημιουργώντας ανοδική κίνηση, σύννεφα και βροχή. Η ζώνη αυτή βρίσκεται περίπου 5 μοίρες βόρεια και 5 μοίρες νότια, όπου οι βορειοανατολικοί εμπορικοί άνεμοι και οι νοτιοανατολικοί εμπορικοί άνεμοι συγκλίνουν. Η ηλιακή θέρμανση στην περιοχή αναγκάζει τον αέρα να ανέβει μέσω της μεταφοράς που έχει ως αποτέλεσμα τη συσσώρευση μεγάλων καταιγίδων και πλήθος βροχοπτώσεων , εξαπλώνοντας τη βροχή γύρω από τον Ισημερινό όλο το χρόνο. Η θέση του ITCZ αλλάζει καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και το πόσο μακριά από τον ισημερινό καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις θερμοκρασίες της γης ή των ωκεανών
Η Ενδοτροπική Ζώνη Σύγκλισης έχει ονομαστεί από τους ναυτικούς λόγω της έλλειψης οριζόντιας κίνησης του αέρα (ο αέρας ανεβαίνει με μεταφορά), και είναι επίσης γνωστή ως Ζώνη Σύγκλισης του Ισημερινού ή Διατροπικό Μέτωπο. Ενώ το ITCZ παραμένει κοντά στον ισημερινό για το μεγαλύτερο μέρος του έτους, μπορεί να ποικίλλει έως και 40 έως 45 μοίρες γεωγραφικού πλάτους βόρεια ή νότια του ισημερινού με βάση το σχέδιο της γης και του ωκεανού κάτω από αυτό. Το ITCZ πάνω από την ξηρά κινείται πιο βόρεια ή νότια από το ITCZ στους ωκεανούς, αυτό οφείλεται στις διακυμάνσεις στις θερμοκρασίες της γης και του νερού. Η ζώνη παραμένει ως επί το πλείστον κοντά στον Ισημερινό πάνω από το νερό. Διαφέρει κατά τη διάρκεια του έτους στη γη.
Στην Αφρική τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, για παράδειγμα, το ITCZ βρίσκεται ακριβώς νότια της ερήμου Σαχέλ σε περίπου 20 μοίρες βόρεια του Ισημερινού, αλλά το ITCZ πάνω από τον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό Ωκεανό είναι συνήθως μόνο 5 έως 15 μοίρες βόρεια.
Στην παρακάτω εικόνα, μπορείτε να δείτε την τελευταία ανάλυση ITCZ από τoν NOAA. Η μαύρη γραμμή δείχνει την κανονική (αναμενόμενη) θέση του ITCZ για αυτήν την εποχή του χρόνου. Αλλά η κόκκινη γραμμή δείχνει την πραγματική θέση αυτής της ανωμαλίας, και μπορείτε να δείτε ότι έχει μετατοπιστεί πολύ προς τα βόρεια.
Τα δεδομένα του γραφήματος δείχνουν μια ακόμη καλύτερη εικόνα της θέσης του ITCZ στην Αφρική. Μπορούμε να δούμε ότι από τον Ιούνιο, το ITCZ έχει μετατοπιστεί πολύ περισσότερο προς τα βόρεια από ό,τι συνήθως. Αυτό μπορεί να αλλάξει δραστικά τις καιρικές συνθήκες στην περιοχή και επίσης να επηρεάσει την εποχή των τυφώνων του Ατλαντικού. Επειδή ολόκληρο το ITCZ έχει μετατοπιστεί προς τα βόρεια, τα ισχυρά συστήματα με καταιγίδες μετακινούνται στον Ατλαντικό Ωκεανό σε μεγαλύτερο γεωγραφικό πλάτος πάνω από ψυχρότερα νερά. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να ενεργοποιήσουν λιγότερα τροπικά συστήματα καθώς μετακινούνται από την Αφρική σε όχι τόσο καλή τοποθεσία για να οργανωθούν και να ενταθούν. Αυτή είναι μόνο μία από τις έμμεσες επιπτώσεις που μπορεί να έχει η θέση του ITCZ στην Αφρική και να επηρεαστεί έμμεσα ο καιρός στη Βόρεια Αμερική, ειδικά κατά την περίοδο των τυφώνων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά το πιο άμεσο αποτέλεσμα αυτής της μετατόπισης προς τα βόρεια είναι ότι φέρνει σπάνια γεγονότα βροχοπτώσεων βαθιά στην έρημο Σαχάρα.
ΒΡΟΧΗ ΣΤΗΝ ΕΡΗΜΟ
Πάνω από το ήμισυ της ερήμου Σαχάρας δέχεται λιγότερα από 25 χιλιοστά βροχοπτώσεων ετησίως. Περιστασιακά, περισσότερες βροχοπτώσεις εντοπίζονται κατά μήκος των νότιων τμημάτων καθώς το ITCZ μετατοπίζεται πάνω-κάτω. Αλλά ένα γεγονός με πολλές βροχοπτώσεις στο μεγαλύτερο μέρος της ερήμου δεν είναι κάτι που βλέπουμε κάθε χρόνο, ή ίσως ακόμη και κάθε δεκαετία. Παρακάτω ακολουθεί η πιο πρόσφατη πρόβλεψη του μοντέλου GFS για τη συνολική βροχόπτωση τις επόμενες 16 ημέρες. Αυτό που βλέπετε είναι βροχοπτώσεις να καλύπτουν ένα μεγάλο μέρος της ερήμου Σαχάρας.
Τα ποσά μπορεί να μην φαίνονται υψηλά, αλλά αν λάβουμε υπόψη το συνολικό ετήσιο υετό , πολλές περιοχές θα πρόκειται να δεχτούν βροχές κάποιων ετών σε λίγες μέρες. Η εξέταση των ανωμαλιών μας δίνει επίσης μια πολύ σαφή εικόνα όπως αυτή που μπορούμε να παρακολουθήσουμε παρακάτω από τα δεδομένα του ECMWF.
Η εκτεταμένη ανωμαλία βροχοπτώσεων του ECMWF για τις αρχές Σεπτεμβρίου δείχνει ένα μεγάλο μέρος της ερήμου Σαχάρα υπό σημαντικές ανωμαλίες βροχοπτώσεων κυρίως στη περιοχή του Μαρόκου.
Κοιτάζοντας ακόμη πιο βαθιά τον Σεπτέμβριο, έχουμε μια άλλη εικόνα παρακάτω, η οποία δείχνει την πρόβλεψη για το % της κανονικής βροχόπτωσης. όπου η έρημος της Σαχάρας δέχεται έως 500% στα όρια της . Αυτό δείχνει ότι οι κεντρικές περιοχές θα έχουν πάνω από το 1000% των κανονικών βροχοπτώσεων τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες.
ΠΟΣΟ ΣΠΑΝΙΟ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΚΑΙΡΙΚΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ
Αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα γράφημα για τη βροχόπτωση στη Σαχάρα, που καλύπτει τον μήνα Αύγουστο. Βλέπετε τις ανωμαλίες βροχοπτώσεων για κάθε Αύγουστο τα τελευταία 53 χρόνια, με μόνο 4 χρόνια να δείχνουν μια ισχυρή ανωμαλία και περισσότερες βροχοπτώσεις. Με τέσσερα γεγονότα τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, δίνει λιγότερο από ένα τέτοιο γεγονός ανά δεκαετία.
Επειδή η πρόβλεψη βροχοπτώσεων δείχνει επίσης ισχυρές ανωμαλίες τον Σεπτέμβριο, αποφασίσαμε να εξετάσουμε τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου για την ίδια περίοδο και περιοχή. Όπως μπορείτε να δείτε, μόνο ένα ισχυρό γεγονός συνέβη το 1994 .
Δεν έχουμε ακόμη τα δεδομένα του 2024 για να κατανοήσουμε το πλήρες πλαίσιο, αλλά με βάση την πρόβλεψη, θα είναι τουλάχιστον η δεύτερη πιο υγρή χρονιά τις τελευταίες δεκαετίες για τη Σαχάρα . Κοιτάζοντας πιο προσεκτικά την ανωμαλία των βροχοπτώσεων του 1994, μπορείτε να δείτε ότι οι συνολικές ανωμαλίες δεν ήταν τόσο εκτεταμένες όσο μπορούμε να δούμε σε ορισμένες τρέχουσες προβλέψεις για τον Σεπτέμβριο. Αυτό θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι το τρέχον γεγονός θα μπορούσε να τοποθετηθεί πολύ ψηλά στα βιβλία της ιστορίας, αν όχι μεταξύ των πιο υγρών ετών.
Το θέμα των βροχοπτώσεων όχι μόνο για την περιοχή της Σαχάρας , αλλά και γενικότερα και για την περιοχή μας θα πρέπει να εξεταστεί σε βάθος , καθώς οι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν αυτές τις ανωμαλίες είναι πολλοί και σύνθετοι . Τα αίτια θα πρέπει να εξεταστούν σε βάθος και δεν μας παραπέμπουν πάντοτε σε ένα “αόριστο” αίτιο, αυτό της κλιματικής αλλαγής.
Πηγές : https://www.severe-weather.eu/global-weather/unexpected-rainfall-event-sahara-desert-2024-anomaly-fa/ https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2212094723000919 ,