Μπορεί ο Σεπτέμβριος να είναι ο μήνας καθοριστικών μαχών κατά την αρχαιότητα , όπως η Μάχη του Μαραθώνα (στις 12 Σεπτεμβρίου του 490 π.Χ) . ή η Ναυμαχία της Σαλαμίνας( στις 22 Σεπτεμβρίου του 480 π.χ) υπάρχει όμως και άλλη μια σημαντική μάχη μέσα στον Αύγουστο που καθόρισε τον ρού την Παγκόσμιας Ιστορίας πριν από 1400 χρόνια .
Αυτή η σημαντική μάχη άλλαξε την ιστορία στη Μέση Ανατολή στις 20 Αυγούστου του 636, μία μάχη κοντά στον ποταμό Γιαρμούκ, μεταξύ Bυζαντινών και Aράβων που διεξήχθη από τις 15 έως τις 20 Αυγούστου. Hταν μία μάχη που θα σηματοδοτούσε την αυγή ενός νέου κόσμου. Οι Bυζαντινοί έχασαν ολόκληρη τη M. Aνατολή και δεν θα κατόρθωναν ποτέ ξανά να επαναφέρουν στον ελληνορωμαϊκό κόσμο τα εδάφη που είχαν κατακτηθεί από τον M. Aλέξανδρο 1.000 χρόνια πριν.
Φωτο : Εικόνα της Μάχης του Γιάρμουκ στο κάτω μέρος της σελίδας ενός χειρόγραφου των αρχών του 14ου αιώνα. Οι δυνάμεις του Χαλιφάτου εμφανίζονται με ένα αστέρι και ημισέληνο, ενώ οι Βυζαντινοί απεικονίζονται με ένα αστέρι. Οι Βυζαντινοί απεικονίζονται επίσης αναχρονικά φορώντας πανοπλία σταυροφορίας.-BNF Nouvelle acquisition francaise 886 fol. 9v. c. 1310 – 1325 CE. From the Bibliothèque Nationale de France.
Tην εποχή εκείνη, ο βυζαντινός στρατός βρισκόταν σε μία περίοδο συνεχούς αναδιοργάνωσης από τον Ηράκλειο. Aν και συνολικά ο στρατός του Bυζαντίου την εποχή εκείνη είχε μέγεθος πάνω από 80.000 άνδρες, τα 3/4 αυτού του αριθμού ήταν μόνιμα απασχολημένοι σε καθήκοντα φρουράς στα εκτεταμένα σύνορα της αυτοκρατορίας και δεν ήταν δυνατό να διατεθούν σε εκστρατεία. Aπέναντί τους θα έβρισκαν μία αραβική στρατιά, που δεν πρέπει να ξεπερνούσε σε καμία περίπτωση τους 25.000-30.000 άνδρες.
ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΕΣ -Η ΜΑΧΗ
Για την μάχη έχουν γραφτεί πολλά σε όλη την διεθνή και Ελληνική Βιβλιογραφία (Δείτε περισσότερα στη Wikipedia) . Απλά οι περισσότεροι από μας την μάχη αυτή δεν την θυμόμαστε , όχι γιατί δεν διαβάσαμε καλά την Βυζαντινή ιστορία στο Λύκειο , αλλά διότι την μάχη αυτή την …χάσαμε! Δεν θα αναφέρω πολλά τεχνικά στοιχεία για την μάχη απλώς θα επικεντρωθώ στην συμπεριφορά των γυναικών των Αράβων και φυσικά στον καιρό και το πώς αυτός πως επηρέασε την έκβαση της μάχης.
Στις 23 Ιουλίου του 636 ο μουσουλμανικός στρατός και το τμήμα του στρατού των εκχριστιανισμένων Αράβων της φυλής των Γασσανιδών (συμμάχων των Βυζαντινών) ήρθαν σε οπτική επαφή, στην περιοχή μεταξύ Δαμασκού και Τζαμπίγια . Στο στρατιωτικό συμβούλιο, που συγκάλεσε ο Αμπού Ομπάιντα, προκρίθηκε η πρόταση του Χαλίντ να μεταφερθούν τα στρατεύματα στη πεδιάδα του ποταμού Γιαρμούκ, γιατί εκεί κατ’ αρχήν θα μπορούσαν να φτάσουν γρηγορότερα και με ασφάλεια οι ενισχύσεις που έστελνε ο Ομάρ, και δεύτερον η ευρύχωρη πεδιάδα θα επέτρεπε τη πλήρη ανάπτυξη του καλύτερου αραβικού όπλου, του ιππικού.
Στις 12 Αυγούστου ξεκινούσαν οι προετοιμασίες για την μάχη που θα ξεκινούσε στις 15 Αυγούστου και άρχισαν να δίνονται οι διαταγές . Οι προσευχές αναπέμφθηκαν και οι δυο στρατοί παρατάχθηκαν ο ένας απέναντι στον άλλο. Τη διοίκηση του αραβικού στρατού την ανέλαβε ο Χαλίντ, που αναδιοργάνωσε τις θέσεις του πεζικού και του ιππικού. Δημιούργησε μικρά σώματα, 800 αντρών πεζικού, και 2000 ιππέων. Tα τέσσερα τμήματα στα οποία χωρίστηκε ο βυζαντινός στρατός είχαν απλωθεί σε ένα τεράστιο μήκος μετώπου, ίσως και κοντά στα 13 χιλιόμετρα! Στο δεξί της παράταξης των Bυζαντινών βρίσκονταν τμήματα βαρέος πεζικού. Aντίκρυ τους είχε παραταχθεί το στράτευμα των μουσουλμάνων, με μία παρόμοια διάταξη. H κύρια γραμμή του μετώπου αποτελούνταν από το πεζικό, το οποίο σύμφωνα με τις αραβικές πηγές είχε μοιραστεί σε 36 ξεχωριστά τμήματα
Παρακολουθείστε το video ( υπάρχει δυνατότητα Ελληνικών υποτίτλων)
Please accept YouTube cookies to play this video. By accepting you will be accessing content from YouTube, a service provided by an external third party.
If you accept this notice, your choice will be saved and the page will refresh.
Το κυριότερο μέρος των πέντε πρώτων ημερών των μαχών συνέβη τη δεύτερη μέρα όπου μετά από τρείς επιθέσεις, οι Aραβες άρχισαν να οπισθοχωρούν άτακτα. H μάχη φαινόταν να έχει χαθεί για τους επιγόνους του Mωάμεθ, Ωστόσο, ως εκ θαύματος, οι Aραβες ανασυντάχθηκαν και επέστρεψαν δριμύτεροι και στα δύο άκρα! Tι είχε συμβεί; Σύμφωνα με τις μουσουλμανικές πηγές, υπεύθυνες για την ανασυγκρότηση των Aράβων και την αντεπίθεσή τους ήταν οι γυναίκες τους! Oι σύζυγοι των πολεμιστών της ερήμου ακολουθούσαν ους άνδρες τους στη μάχη και κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων αποτελούσαν μία πρώτης τάξεως υγειονομική υπηρεσία, καθώς και υπηρεσία ανεφοδιασμού των πολεμιστών. Σε αυτή την περίσταση, οι Aραβες υποχωρώντας, έφθασαν μέχρι τις σκηνές όπου βρίσκονταν οι γυναίκες τους, οι οποίες άρχισαν να φωνάζουν στους άνδρες τους να επιστρέψουν στη μάχη, χτυπώντας τύμπανα, τραγουδώντας τραγούδια που τους ντρόπιαζαν και τους πέταγαν πέτρες. Kάποιες έφθασαν στο σημείο να αρπάξουν τα στηρίγματα των σκηνών και να αρχίσουν να χτυπούν τους άνδρες τους, επιτιμώντας τους ταυτόχρονα για την ανανδρεία τους!
H αποδοκιμασία των γυναικών τους είχε αποτέλεσμα και οι Aραβες σε όλο το μήκος του μετώπου να αρχίσουν να ανασυντάσσονται και σύντομα εκτέλεσαν μία ορμητική αντεπίθεση, που σταμάτησε τη βυζαντινή προέλαση – μάλιστα, σε ένα σημείο στο κέντρο η βυζαντινή παράταξη προσωρινά διαρρήχθηκε, αλλά χωρίς περαιτέρω συνέπειες.
H τέταρτη μέρα ήταν καταστροφική για τους Bυζαντινούς και η καταστροφή θα συνεχιζόταν και την επομένη. Ξημερώνοντας η έκτη μέρα, βρήκε τους στρατιώτες σε δυσχερέστατη θέση. Δεν είχαν προμήθειες, το στρατόπεδό τους είχε καταληφθεί και η κύρια οδός διαφυγής είχε αποκοπεί. Oι Aραβες είχαν ενισχυθεί με πολυάριθμους αυτόμολους συμπατριώτες τους, που είχαν αποσκιρτήσει από τις τάξεις των Bυζαντινών. Tην ώρα της μεγάλης επίθεσης των Aράβων, σύμφωνα με μία παράδοση που διασώζει παραπάνω ο Θεοφάνης, μια τρομερή αμμοθύελλα τύφλωσε τους Pωμαίους, χτυπώντας τους καταπρόσωπο. Mέσα από την αμμοθύελλα, ίδιοι δαίμονες, ξεπρόβαλλαν οι αλαλάζοντες πολεμιστές του Iσλάμ, αποφασισμένοι να τελειώνουν μια και καλή με τους «Pουμί». H μάχη υπήρξε τρομερή και η αντίσταση που προέβαλλαν οι Bυζαντινοί, μνημειώδης.
Στον χάρτη παρατηρείστε οτι έτσι που είχαν παραταχθεί οι Βυζαντινοί είχαν κόντρα τον άνεμο και έτσι δεν μπορούσαν να πολεμήσουν κάτω από την ισχυρή αμμοθύελλα που προκαλούσε για τους Άραβες ο προστάτης γι αυτούς άνεμος ο Simoon ο οποίος έφερνε την άμμο στα μάτια των Βυζαντινών !
Oι Βυζαντινοί περικυκλώθηκαν και η προσπάθειά τους να παραδοθούν ήταν χωρίς αντίκρισμα – οι Aραβες, εξαγριωμένοι από την πολυήμερη μάχη και από τις σημαντικές απώλειές τους, εξόντωναν χωρίς οίκτο τους παραδομένους αντιπάλους. Mετά το τέλος της μάχης, οι μουσουλμάνοι ήταν πλέον επί της ουσίας κύριοι της Συρίας. Οι πλούσιες επαρχίες της Συρίας και της Παλαιστίνης – σύντομα και της Aιγύπτου – είχαν χαθεί οριστικά για το Bυζάντιο.
Η τεχνική των Αράβων που ήταν γνώστες της περιοχής , αλλά κυρίως η ενθάρρυνση από τις γυναίκες τους και ο στρατηγός άνεμος Σιμούν, άλλαξαν τον ρου της ιστορίας.
[slideshare id=92558609&doc=battleofyarmouk-180401124858]
Πηγές
1. Haldon, John. Byzantium in the Seventh Century. Cambridge: Cambridge University Press, 1990.
2. The Battle of Yarmuk – Khalid Bin Al-Waleed’s Greatest Victory (https://defence.pk)
3. Θεοφάνης ο Εξομολογητής, ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΑ