14 Νοεμβρίου 1854- H μεγάλη θύελλα που άλλαξε τον σύγχρονο ρόλο της Μετεωρολογίας

Η 14η Νοεμβρίου είναι σημαντική ημέρα για τη μετεωρολογία γιατί σηματοδοτεί την έναρξη της σύγχρονης μετεωρολογικής παρατήρησης και τη δημιουργία Μετεωρολογικών Υπηρεσιών . Αφορμή γι αυτό έδωσε μια μεγάλη κακοκαιρία στη Μαύρη Θάλασσα που συνέβη στις 14 Νοeμβρίου του 1854 στη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου, η οποία είχε σαν αποτέλεσμα τη βύθιση 40 πλοίων του αγγλο-γαλλικού στόλου στην περιοχή της Σεβαστούπολης.

Παρά τα διδάγματα της Μάχης του Βατερλώ το 1815, η έκβαση της οποίας κρίθηκε σε ένα βαθμό και από τις καιρικές συνθήκες κατά την άποψη του Βίκτωρα Ουγκώ στο έργο του “Οι Άθλιοι” , μόνο τα διδάγματα της μεγάλης καταστροφής του Αγγλογαλλικού στόλου  στη Μαύρη Θάλασσα το 1854 από τη μη πρόβλεψη των καιρικών συνθηκών, μπόρεσαν να φέρουν μεγάλες αλλαγές στην αντιμετώπιση των καιρικών φαινομένων , ώστε τα επιτελεία να ενδιαφερθούν σοβαρά για την πρόγνωση του καιρού. 

Η ημερομηνία αυτή θεωρείται ότι έφερε στο προσκήνιο την Μετεωρολογία στην σύγχρονη εποχή. Οι στρατιωτικές ηγεσίες των Αγγλο-γάλλων, διερωτήθηκαν τότε αν η κακοκαιρία θα μπορούσε να έχει προβλεφθεί. Η συγκέντρωση των μετεωρολογικών παρατηρήσεων των αμέσως προηγούμενων ημερών έδειξε ότι η κακοκαιρία είχε προηγουμένως διασχίσει την Ευρώπη. Έτσι, αποφασίστηκε να καθιερωθεί ένα συνεχές δίκτυο μετεωρολογικών παρατηρήσεων και η ίδρυση μετεωρολογικών γραφείων για τη συλλογή και επεξεργασία τους. Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε το Βρετανικό Μετεωρολογικό Γραφείο, η πρώτη μετεωρολογική υπηρεσία στον κόσμο και στη συνέχεια η Γαλλική Μετεωρολογική Υπηρεσία. Με διαφορά μόλις 3 ετών ιδρύθη και στην Ελλάδα το Εθνικό Αστεροσκοπείο για την παρακολούθηση του καιρού. 

H ανάλυση του χάρτη επιφανείας στις 14 Νοεμβρίου 1854- Γαλλική Μετεωρολογική Υπηρεσία 

Η Μεγάλη Θύελλα του 1854 σημειώθηκε στη Μαύρη Θάλασσα στις 14 Νοεμβρίου 1854 και προκάλεσε σοβαρές ζημιές και μεγάλη αναστάτωση στις ένοπλες δυνάμεις – ιδίως τις ναυτικές δυνάμεις – στην περιοχή που συμμετείχαν στον Κριμαϊκό πόλεμο. Την ώρα της καταιγίδας, ο βρετανικός και ο συμμαχικός στόλος ανεφοδιασμού βρισκόταν στη Μαύρη Θάλασσα με όλα τα εφόδια για τη χειμερινή εκστρατεία. Μαρτυρίες αυτοπτών  μαρτύρων καταγράφουν την ισοπέδωση σκηνών και το ξερίζωμα των δέντρων, ενώ τουλάχιστον 37 πλοία υπέστησαν σοβαρές ζημιές είτε ναυάγησαν. Οι περισσότερες από τις χειμερινές προμήθειες χάθηκαν, συμπεριλαμβανομένων τροφίμων, καυσίμων και χειμερινών στολών. Ως αποτέλεσμα, πολλοί άνδρες πέθαναν από υποθερμία και ασθένειες.

‘The Gale off the Port of Balaklava. 14 Nov 1854’ by R Carrick, 1855. Photo Credit- National Army Museum Copyright

Η καταιγίδα προκάλεσε μια σειρά από επιπτώσεις και σκάνδαλα   Τα κεφάλαια που συγκεντρώθηκαν για να βοηθήσουν τα στρατεύματα εξαφανίστηκαν, πολλά από αυτά στις τσέπες των αξιωματικών.

Ανακαλύφθηκε επίσης ότι η καταιγίδα είχε εντοπιστεί σε ολόκληρη την Ευρώπη πριν από την άφιξή της στα ανοιχτά της Κριμαίας, αλλά δεν εστάλη προειδοποίηση. Ως αποτέλεσμα αυτού του τελευταίου περιστατικού, πολλές χώρες εγκαινίασαν γρήγορα ανεξάρτητες μετεωρολογικές υπηρεσίες.

Στη Γαλλία, ο Urbain Le Verrier, διευθυντής του Observatoire de Paris, έλαβε εντολή να δημιουργήσει ένα σύστημα προειδοποίησης καταιγίδας. Αυτό αργότερα εξελίχθηκε στη  Μετεωρολογική Υπηρεσία της Γαλλίας που ακολούθησαν και άλλες χώρες . Με διαφορά μόλις 3 ετών ιδρύθη και στην Ελλάδα το Εθνικό Αστεροσκοπείο για την παρακολούθηση του καιρού. 

Αν και είναι αδύνατο να υπολογιστεί με ακρίβεια η ισχύς ή η ταχύτητα του ανέμου, οι εκτιμήσεις τον έχουν τοποθετήσει γύρω από τη δύναμη 11 στην κλίμακα Μποφόρ. Χρήσιμα δεδομένα βρέθηκαν στο Climates of the Soviet Union από τον Paul Lydolph (Volume 7 of World Survey of Climatology, Elsevier Scientific Publishing, 1977). Εδώ αναφέρεται ότι «στη πεδινή Κριμαία πνέουν άνεμοι  33 m/sec [74 mph, δηλαδή σχεδόν πραγματική ταχύτητα τυφώνα] μία φορά στα 20 χρόνια». Η πληροφορία αυτή σήμερα  επιβεβαιώνεται και θεωρείται σημαντική και αυτό καθώς ήδη έχουν αναφερθεί οτι στις άκρες των ακτών σε ορισμένα σημεία στην Κριμαία να καταγράφονται ακόμη και 118 mph

Πίνακας του Ιβάν Αϊβαζόφσκι,-  Θύελλα στη Μαύρη Θάλασσα, 1854 

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΤΟ 1854 ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΧΟΛΕΡΑΣ

Πριν ο Γαλλοαγγλικός στόλος βρεθεί στη Μαύρη θάλασσα είχε περάσει από την χώρα μας . Oι γαλλοαγγλικές δυνάμεις, που αριθμούσαν περίπου 6.500 άνδρες, άρχισαν να καταφτάνουν στον Πειραιά στα τέλη Μαΐου του 1854, αναγκάζοντας τον Οθωνα να κηρύξει ουδετερότητα της Ελλάδας στον ανατολικό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στον οποίο Αγγλία και Γαλλία είχαν ταχθεί στο πλευρό των Οθωμανών. Λίγο αργότερα σχηματίστηκε κυβέρνηση υπό τον Αλέξ. Μαυροκορδάτο, που ονομάστηκε «Υπουργείον της κατοχής».

Οι Γάλλοι και οι Αγγλοι καταπλέοντας στον Πειραιά αρνήθηκαν, όπως σημειώνει ο Νικόλαος Δραγούμης, να δεχτούν την προβλεπόμενη υγειονομική κάθαρση. Η φιλορωσική εφημερίδα «Αιών» θα αποκαλύψει ότι τα πλοία που μετέφεραν στρατιώτες από τη Γαλλία εξαπατούσαν την Υγειονομική Αρχή, εμφανίζοντας υγειονομικές πιστοποιήσεις ότι ήταν «καθαρά» από κρούσματα, ενώ πολλές φορές στη διάρκεια του ταξιδιού είχαν ρίξει στη θάλασσα νεκρούς από χολέρα!  Ο Όθωνας γράφει στο ημερολόγιό του: «η χολέρα μάστιζε τον γαλλικό στρατό εν Πειραιεί και οι αρχηγοί των είχον την ανοησίαν να το κρύπτουν επιμελώς σκάπτοντες δια νυκτός μέγαν λάκκον, όπου ερρίπτοντο οι νεκροί αφανώς». Αξιοσημείωτης ήταν η υπεύθυνη στάση των τότε μητροπολιτών Αθηνών Νεόφυτου και Σύρου Δανιήλ, που κάλεσαν τους πιστούς να μην κάνουν νηστεία και στερηθούν το πολύτιμο γι’ αυτούς κρέας. Μάλιστα ο Νεόφυτος προχώρησε ακόμα περισσότερο εμποδίζοντας, αρχικά, τη λειτουργία μέσα στις εκκλησίες για να μη γίνεται συγκέντρωση πιστών σε κλειστό χώρο και, στη συνέχεια, το κρίσιμο διάστημα του Νοεμβρίου του 1854 σταμάτησε και τις υπαίθριες λιτανείες.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΧΟΛΕΡΑ ΤΟΥ 1854 EΔΩ ΣΕ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΤΟΥ NEWS247

Πηγές: MeteoFrance , https://www.loc.gov/resource/ppmsca.05667/ , Wikipedia, News247gr