TOP STORIES Αρθρογραφια Κοινωνία Προγνώσεις

14 Νοεμβρίου 1896- Η πλημμύρα του Αγίου Φιλίππου

Ήταν 14 Νοεμβρίου 1896 (με το νέο Ημερολόγιο 27/11 )  όταν ένα βαρομετρικό χαμηλό προερχόμενο από τα νοτιοδυτικά, προκάλεσε σφοδρές βροχοπτώσεις. με συνολικά 62 νεκρούς. Από, την προηγούμενη ημέρα ( δηλαδή από τις 26 Νοεμβρίου με το νέο Ημερολόγιο ) είχε δημιουργηθεί ένα οργανωμένο βαρομετρικό χαμηλό στην Σικελία  με Α-ΒΑ κίνηση όπως απεικoνίζεται στον παρακάτω χάρτη της Reanalysis, ενώ στη Βορειοανατολική Ευρώπη υπήρχε ένας ισχυρός αντικυκλώνας . Οι μεγάλες συγκλίσεις αυτών των δύο συστημάτων έγιναν πάνω από την Αττική την επόμενη ημέρα.    

Η πλημμύρα του Αγίου Φιλίππου, τον Νοέμβριο του 1896, ονομάστηκε έτσι γιατί η σφοδρή κακοκαιρία χτύπησε το λεκανοπέδιο ανήμερα της γιορτής του Αγίου Φιλίππου. Η καταρρακτώδης βροχή άρχισε νωρίς το πρωί και έπεφτε ασταμάτητα σε μια πόλη με χωματόδρομους, πρόχειρα σπίτια και δίχως αποχετευτικό δίκτυο

Μόνο στην περιοχή του Βατραχονησίου*, η οποία αποτελεί σήμερα τμήμα του Παγκρατίου δίπλα στο Καλλιμάρμαρο, έχασαν τη ζωή τους 12 άνθρωποι . Προφανώς οι διευθετήσεις της κοίτης του Ιλισού λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων που είχαν γίνει 6 μήνες πριν, παρουσίαζαν πρόβλημα. Σε ένα σπίτι στη δεξιά όχθη του Ιλισού ζούσε μια οικογένεια με τρία παιδιά. Ο Λεωνίδας, δυόμισι χρόνων, που κοιμόταν στην κούνια του και ο εξάχρονος Ιάκωβος, ο οποίος βρισκόταν στον κάτω όροφο του σπιτιού. Η αδερφή τους ανέβηκε σε ένα κρεβάτι, αλλά βρέθηκε με το κεφάλι στο ταβάνι όταν νερά γέμισαν το δωμάτιο. «Μου ΄βγαλαν τα μισά μου μαλλιά για να με τραβήξουν, αλλά εγώ δεν ήθελα να φύγω αν δεν έσωζαν τα δύο μου αδερφάκια», έλεγε την επομένη στην εφημερίδα «Εμπρός». Ένας εργάτης στον Βασιλικό Κήπο δέθηκε με σχοινιά τα οποία συγκρατούσαν άλλοι και κατάφερε να μπει στο σπίτι. Βρήκε κι έσωσε το 6χρονο αγόρι. Ο Λεωνίδας είχε παρασυρθεί μαζί με την κούνια του…

Καταστροφές έγιναν και σε άλλες γειτονιές της Αθήνας, ενώ ανατράπηκε η ατμομηχανή του τρένου που ερχόταν από Πάτρα, με αποτέλεσμα τον θάνατο του μηχανικού. Εκτός από την Αθήνα μεγάλες καταστροφές προκλήθηκαν και στον Πειραιά, ο οποίος θρήνησε τους περισσότερους νεκρούς. Σαράντα άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και περισσότερα από 450 σπίτια κατέρρευσαν. Το Φάληρο έγινε ένα με τη θάλασσα και τα Καμίνια αποκόπηκαν από την υπόλοιπη πόλη, εξαιτίας των ορμητικών χειμάρρων. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Αστεροσκοπείου Αθηνών, εκείνη τη μέρα έπεσαν συνολικά 116.5 mm σε 11 ώρες και 40 λεπτά! Σημειώνουμε ότι την εποχή εκείνη, ο Ιλισός δεν είχε εκβολές στον Φαληρικό όρμο αλλά συνέβαλε με τον Κηφισό στην περιοχή του Ελαιώνα. Έτσι, στην περίπτωση μεγάλων νεροποντών οι περιοχές γύρω από τον Ελαιώνα μετατρέπονταν σε τέλμα.

Χάρτης υετού 26 Νοεμβρίου 1896 (με το παλαιό ημερολόγιο 13/11)  -Διακρίνεται το βαρομετρικό χαμηλό που ήρθε από την  Νότιο Ιταλία .

Γεγονός είναι οτι η μεγάλη πλημμύρα που έγινε 3 χρόνια αργότερα στις 18 Νοεμβρίου 1899 ήταν ακόμη πιο ισχυρή, ,με 150 mm ,  κατέστρεψε τις παραλιακές γέφυρες, που αντικαταστάθηκαν με δύο νέες στις θέσεις όπου τώρα είναι οι εκβολές του Κηφισού και του Ιλισού. Η κοίτη του Κηφισού διευθετήθηκε σε μήκος περί τα 1000 μ. Για να γίνει αυτό το σχέδιο πραγματικότητα πιέσεις είχε ασκήσει ο βουλευτής Ρετσίνας , ενώ αποφάσεις και σχετικές διαταγές δόθηκαν πολλές, όμως η απόφαση για παράδειγμα να μη χτίζονται σπίτια “άνευ υπογείων”  ποτέ δεν τηρήθηκε

Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, αφενός μεν έπρεπε να προστατευθούν από τις πλημμύρες οι ΝΕΟΙ  προσφυγικοί συνοικισμοί που εγκαταστάθηκαν στις χαμηλές περιοχές, αφ’ ετέρου δε ανέκυψε πρόβλημα για άμεση αποχέτευση των ακαθάρτων. Ανοίχτηκαν λοιπόν πρόχειρες κοίτες προς τον Όρμο από την Χαμόστερνα των Σφαγείων και από την Καναπιτσερή της Κοκκινιάς και κατασκευάστηκε ο συλλεκτήρας ακαθάρτων Προφήτη Δανιήλ για να συνδεθούν (μέσω υπερχειλιστού) οι παντορροκοί αγωγοί της Πρωτεύουσας με υποβρύχια εκβολή ακαθάρτων στον Φαληρικό Όρμο. Τα έργα έγιναν μετά από 30 χρόνια (!) με πολλές κακοτεχνίες και ελλείψεις, καθώς μέχρι περίπου τις μέρες μας, το Μοσχάτο και οι Ποδαράδες (Ν. Ιωνία ) “μαρτυρούσαν” από την μανία του Κηφισού και του Ποδονίφτη.

*ΣΗΜΕΙΩΣΗ Το Βατραχονήσι ήταν νησί του ποταμού Ιλισού στην Αθήνα, κάτω από το Ζάππειο, στην περιοχή του Ολυμπιείου, εκεί που σήμερα βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου. Αποτελούσε μια κατάφυτη επίπεδη λωρίδα γης ανάμεσα στις δύο όχθες του ποταμού που διασχίζει σήμερα υπόγεια τη πόλη. Το Βατραχονήσι εκτεινόταν μπροστά από το Παναθηναϊκό Στάδιο, στην είσοδο του Παγκρατίου και πιο συγκεκριμένα στην οδό Αγίου Σπυρίδωνος.

Φωτογραφία τραβηγμένη το 1900 από τη μεριά της Πλάκας. Διακρίνεται κάτω αριστερά η πύλη του Αδριανού, ενώ στο κέντρο της φωτογραφίας φαίνεται ο λόφος του Αρδηττού και το «Βατραχονήσι», με τον Υμηττό στο βάθος. Γίνεται κατανοητό, γιατί στην πλημμύρα του 1896 πνίγηκαν εκεί 12 άνθρωποι … 

Στη νησίδα αυτή, υπήρχαν ιερά της αρχαιότητας και χριστιανικοί ναοί. Στα νεότερα χρόνια η περιοχή ήταν αδόμητη, μέχρι περίπου τη δεκαετία του 1870 που κατασκευάστηκε το θέατρο του “Παραδείσου”, το πρώτο θέατρο στην Αθήνα, ενώ αργότερα λειτούργησαν καφωδεία. Η γειτονιά που σταδιακά στα τέλη του 19ου αιώνα δημιουργήθηκε στα αριστερά του Παναθηναϊκού σταδίου ονομάστηκε Βατραχονήσι. Το 1908 η γειτονιά μετονομάστηκε σε περιοχή Σταδίου – Ιλισού.

Ο Κηφισός ακολουθούσε περίπου την χάραξη του ρέματος Προφήτη Δανιήλ και ο Ιλισός την Χαμόστερνα. Τα νερά ξεχύνονταν στον Φαληρικό Ορμο μέ αβαθείς κοίτες και με σειρά γεφυρίων στις παραλιακές Θίνες. Η πλήμμυρα με ύψος βροχής 116.5 mm την 26.11.1896 (Αγίου Φιλίππου) προξένησε ζημιές στην γέφυρα του σιδηρόδρομου Θησείου – Πειραιώς. Η πλήμμυρα της  18.11.1899 από βροχή 150.2 mm, κατέστρεψε τις παραλιακές γέφυρες, που αντικατεστάθησαν με δύο νέες στις θέσεις όπου τώρα είναι οι εκβολές του Κηφισού και του Ιλισού. Η κοίτη του Κηφισού διευθετήθηκε σε μήκος περί τα 1000 μ, Για να γίνει αυτό το σχέδιο πραγματικότητα πιέσεις είχε ασκήσει ο βουλευτής Ρετσίνας , ενώ αποφάσεις και σχετικές διαταγές εδόθησαν πολλές, όμως ….

.. η απόφαση για παράδειγμα να μη χτίζονται σπίτια   “άνευ υπογείων” που αναφέραμε παραπάνω  ποτέ δεν τηρήθηκε .

H πρώτη φωτογραφία της εφημερίδας δείχνει την κατεστραμένη γέφυρα του Βατραχονησίου, η δεύτερη της επομένη της καταστροφής λίγο πιο κατω στην σημερινή την Καλιρρόης  και η τελευταία φωτογραφία το Φάληρο.

ΠΗΓΗ The London Illustrated News -( Έκδοση της 19ης Δεκεμβρίου 1896)

Πηγές:  Εφημερίδα “Εμπρός” , Η Αθήνα στο πέρασμα του χρόνου , The illustrated London News, Metcheck .com, meteocentre.com

Visited 95 times, 1 visit(s) today
0Shares

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *