Fata Morgana σε Σκωτία και Ουαλλία ;

Ένας άντρας στη Σκωτία έμεινε έκπληκτος να κοιτάζει ένα πλοίο που φαινόταν να ίπταται στον αέρα. Ο Colin McCallum είδε το κόκκινο καράβι στον ορίζοντα καθώς ταξίδευε στο Μπανφ της Σκωτίας. Σε μια φωτογραφία που μοιράστηκε στο Facebook, το πλοίο φαίνεται να αιωρείται λίγο πάνω από την επιφάνεια του νερού. Λόγω του παρόμοιου χρωματισμού της θάλασσας και του ουρανού πάνω του, φαίνεται σαν το πλοίο να είναι στα σύννεφα. Αυτό συνέβη την περασμένη Παρασκευή

https://www.facebook.com/colin.mccallum.1481/posts/2876054829334326

Ανάλογο φαινόμενο παρατηρήθηκε και σήμερα στο νότο στο  Falmouth της Κορνουάλης 

όπως επισημαίνει το BBC σε σημερινό δημοσίευμα του .

Το “παράξενο” είναι ότι αυτό το γεγονός συνέβη τέτοια εποχή και σε τόσο μεγάλα γεωγραφικά πλάτη. Η εξήγηση είναι απλή και για τις δύο περιπτώσεις αρκεί να παρατηρήσουμε τον παρακάτω χάρτη που δείχνει τα βαρομετρικά συστήματα που επικρατούσαν στο Ηνωμένο Βασίλειο . Ενω συνήθως η περιοχή επηρεάζεται από ισχυρά βαρομετρικά χαμηλά, τα πράγματα  την περασμένη εβδομάδα αλλά και σήμερα ήταν διαφορετικά καθώς επικρατούσαν υψηλές πιέσεις (αντικυκλώνας) που δημιούργησαν ευνοικές συνθήκες για να παρατηρηθούν θερμοκρασιακές αναστροφές.

Αυτές οι θερμοκρασιακές αναστροφές προκάλεσαν και στις δύο περιπτώσεις τους ανώτερους αντικατοπτρισμούς .

H Fata Morgana αποτελεί συνδυασμό ανώτερου και κατώτερου αντικατοπτρισμού , αλλά αξίζει να την αναλύσουμε και να την δούμε και μέσα από άλλες “διαστάσεις” πέραν την επιστήμης.

Ας ξεκινήσουμε όπως πάντα από τον μύθο όπως πολλές φορές συνηθίζουμε να κάνουμε .  

Ο ΜΥΘΟΣ

Ο μύθος λέει ότι η Φάτα Μοργκάνα ήταν η ετεροθαλής αδελφή του βασιλιά Αρθούρου. Κατοικούσε σε κρυστάλλινα παλάτια στον βυθό της θάλασσας και ήταν ειδήμων στη δημιουργία οπτικών ψευδαισθήσεων. Με τις μαγικές της δυνάμεις μπορούσε να εμφανίζει ψεύτικες εικόνες κάστρων που αιωρούνταν επάνω από τις ακτές παρασύροντας τους ναυτικούς σε ναυάγια. Προφανώς γι΄ αυτόν τον λόγο τα πιο περίεργα φαινόμενα αντικατοπτρισμού – που συμβαίνουν και σήμερα – φέρουν το όνομά της.

  

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΥ  – Η ΕΞΗΓΗΣΗ

Σε περιόδους επικράτησης αντικυκλώνων όπως είδαμε στον προηγούμενο χάρτη και ειδικά όταν ο αέρας που πνέει στην επιφάνεια της θάλασσας τύχει να είναι πολύ πιο κρύος από τα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας , τότε παρουσιάζονται φαινόμενα ανώτερου αντικατοπτρισμού. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο παρατηρητής από την ακτή μπορεί ξαφνικά να παρατηρήσει μικρά σκάφη ή μεγάλα πλοία, ψηλά τείχη, μεγαλοπρεπή μέγαρα, οροσειρές, παράξενες πόλεις και τοπία να ίπτανται επάνω από τον ορίζοντα, εκεί όπου η θάλασσα συναντά τον ουρανό. Το φαινόμενο αυτό είναι ένα παράξενο παιχνίδισμα της ατμόσφαιρας και προκαλείται από τη διάθλαση των ακτίνων του φωτός. Χάρη σε αυτό αντικείμενα, τα οποία στην πραγματικότητα βρίσκονται έως και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, εμφανίζονται (υπερυψωμένα, μεγεθυμένα ή ανεστραμμένα) επάνω από τον ορίζοντα. Ένας μύθος για το φαινόμενο αυτό όπου τα είδωλα δεν αλλάζουν μορφή αποτελεί ο μύθος του ιπτάμενου Ολλανδού . 

Το φως κάμπτει προς τον πυκνότερο αέρα, αλλά επειδή τα μάτια μας υποθέτουν ότι το φως που βλέπουμε ταξιδεύει ευθεία, το αντικείμενο που βλέπουμε φαίνεται υψηλότερο από ό, τι είναι στην πραγματικότητα.

Επομένως βλέπουμε την εικόνα, ή τις αντιστροφές της, πάνω από εκεί που είναι στην πραγματικότητα. Εάν ένα άλλο πλοίο απομακρυνθεί από εμάς, τελικά θα εξαφανιστούν κάτω από τον ορίζοντα. Ωστόσο, εάν οι συνθήκες είναι τέτοιες που να δημιουργούν ανώτερους αντικατοπτρισμούς, μπορούμε ακόμα να δούμε το άλλο πλοίο πιο μακριά από εμάς, παρόλο που το πλοίο βρίσκεται σε μικρή απόσταση κάτω από τον ορίζοντα. Ομοίως, με τη διάθλαση ενός ανώτερου αντικατοπτρισμού μπορούμε να δούμε τις κορυφές των βουνών νωρίτερα καθώς ταξιδεύουμε προς ένα ορεινό νησί ή ακτογραμμή, παρόλο που η κορυφή του βουνού μπορεί να είναι ακόμα λίγο κάτω από τον γεωμετρικό ορίζοντα.Σε έναν ανώτερο αντικατοπτρισμό, το βουνό εμφανίζεται ψηλότερο από ό, τι είναι στην πραγματικότητα. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να δούμε την κορυφή του βουνού από πιο μακριά, εάν έχει διαύγεια και ο αέρας είναι καθαρός από ομίχλη ή υγρασία .

  Επίσης, μερικές φορές σκάφη στον μακρινό ορίζοντα φαίνεται να αιωρούνται στον αέρα πάνω από το νερό όπως στην περίπτωσή μας . Ένας ανώτερος αντικατοπτρισμός μπορεί επίσης να λειτουργήσει σαν ένας φακός να κάνει τα αντικείμενα να φαίνονται μικρότερα ή μεγαλύτερα και πιο κοντά ή πιο μακριά από ό, τι είναι στην πραγματικότητα.

 ΠΟΤΕ ΕΧΟΥΜΕ FATA MORGANA ;

Αν η εικόνα των αντικειμένων μεταβάλλεται κάθε τόσο και αυτή αλλοιώνεται,  τότε πρόκειται για την οφθαλμαπάτη που αποτελεί συνδυαασμό ανώτερου και κατώτερου αντικατοπτρισμού και  ονομάζεται Φάτα Μοργκάνα, γιατί μιμείται τα κόλπα της ξακουστής μάγισσας.

Με άλλα λόγια όταν η αντιστροφή της θερμοκρασίας δεν είναι ομοιόμορφη, μόνο τότε μπορούμε να δούμε την Fata Morgana. Αυτό μπορεί να προκληθεί από πολλά στρώματα ζεστού και κρύου αέρα που προκαλούν συνδυασμό ανώτερων και κατώτερων αντικατοπτρισμών. Λόγω της ανομοιόμορφης αντιστροφής, το φως διαθλάται με περίεργους τρόπους, δημιουργώντας πολλαπλές τμηματικές αντανακλάσεις της αρχικής εικόνας, με μερικά τμήματα να υψώνονται ψηλά πάνω από το νερό. Η εικόνα που δημιουργήθηκε από μια Fata Morgana είναι συνήθως πολύ λιγότερο αναγνωρίσιμη από αυτήν σε ένα αντικατοπτρισμό, και εμφανίζεται συχνά ως πλωτοί τοίχοι ή κάστρα.Γενικότερα η Fata Morgana θα μπορούσε να εκληφθεί και ως προμήνυμα καταστροφής, αφού συνήθως συμβαίνει πριν από μια θαλασσινή καταιγίδα.

FATA MORGANA ΚΑΙ ΑΝΩΤΕΡΟΙ ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΙ στην Ελλάδα

Το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί στον βόρειο Ευβοϊκό κόλπο κοντά στη Λάρυμνα. Όμως πολλοί κατατάσσουν στην ίδια κατηγορία και τους γνωστούς Δροσουλίτες, τις σκιές πολεμιστών που παρελαύνουν κάθε χρόνο την πρώτη εβδομάδα του Ιουνίου σαν φαντάσματα στο Φραγκοκάστελο της Κρήτης (ανατολικά της Χώρας των Σφακίων), όταν δεν φυσάει βοριάς. Βέβαια κάποιοι ισχυρίζονται ότι δεν πρόκειται για φαντάσματα αλλά για τα είδωλα στρατιωτών που κάνουν ασκήσεις σε κάποια βορειοαφρικανική χώρα και αντικατοπτρίζονται στην περιοχή λόγω του φαινομένου Φάτα Μοργκάνα. (Έχουμε γράψει αρκετά για το φαινόμενο στο βιβλίο μου)

FATA MORGANA Η “ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ” στην Ιταλία

Η πιο κλασική τοποθεσία εμφάνισης του φαινομένου είναι οι ακτές του Ρήγιου της Καλαβρίας στη νότια Ιταλία (στα στενά της Μεσσήνης). Κοιτάζοντας απέναντι στις ακτές της σικελικής Μεσσήνης μια ημέρα που ο καιρός είναι κατάλληλος κάποιοι τυχεροί γίνονται μάρτυρες ενός εντυπωσιακού αντικατοπτρισμού Φάτα Μοργκάνα που περιλαμβάνει βουνά και κρυστάλλινα παλάτια με άλση και κιονοστοιχίες (αυτή είναι η “αυθεντική” , γιατί υπάρχει παραμόρφωση ειδώλου) .

Καθώς φυσάει ο άνεμος, οι εικόνες ταλαντεύονται μαγικά ανάμεσα στη θάλασσα και τον ουρανό. Σχετικές αναφορές υπάρχουν από τον ιστορικό του 1ου μ.Χ. αιώνα Διόδωρο τον Σικελιώτη. Σύμφωνα με τους θρύλους, η Φάτα Μοργκάνα είχε το πιο όμορφο και το πιο αρχαίο από όλα τα παλάτια της στο θαλάσσιο στενό ανάμεσα στην Ιταλία και τη Σικελία. Από αυτό το παλάτι λέγεται ότι προέρχονταν όλες οι νεράιδες και οι μάγοι της Μεσογείου.

Eίναι συνηθισμένο φαινόμενο στις κοιλάδες των ψηλών βουνών, όπως η κοιλάδα Σαν Λούις του Κολοράντο όπου το φαινόμενο μεγεθύνεται εξαιτίας της καμπύλωσης του πυθμένα της κοιλάδας που αντισταθμίζει την καμπυλότητα της Γης. Παρόμοιο είδος αντικατοπτρισμού (ανώτερου)  έχει παρατηρηθεί επίσης στο Κόλπο Τογιάμα στη δυτική ακτή της Ιαπωνίας καθώς και στις Μεγάλες Λίμνες της Βόρειας Αμερικής. Είναι πιθανό να παρατηρηθεί στις Αρκτικές θάλασσες σε πολύ γαλήνια πρωινά, ή συχνά στις καλυμμένες με πάγο κρηπίδες της Ανταρκτικής.

Η “Φάτα Μοργκάνα” υπάγεται στους ανώτερους αντικατοπτρισμούς (superior mirage), που διακρίνονται από τους πιο συνηθισμένους κατώτερους αντικατοπτρισμούς (inferior mirage), οι οποίοι δημιουργούν την οφθαλμαπάτη μακρινών νερόλακκων στην έρημο και “υγρού οδοστρώματος” στους πολύ ζεστούς δρόμους.

---

Η FATA MORGANA ΤΟΥ ΚΑΒΒΑΔΙΑ

Η «Φάτα Μοργκάνα», ποίημα ερωτικό και αισθησιακό, είναι μια σύνθεση τρίπτυχη, ένα σύμπαν: εισαγωγή, ο κυκλώνας, η αντινομία που ακολουθεί τη Fata Morgana στην ίδια ποιητική συλλογή, το Τραβέρσο, που δημοσιεύτηκε μετά το θάνατο του. Ή αλλιώς: η συνάντηση, η αναστάτωση, η εγκατάλειψη. Γράφτηκε τους τελευταίους μήνες της ζωής του, πάνω στο καράβι Aquarius, και αφιερώνεται στη Θεανώ Σουνά.

ΚΑΙ ΜΕ ΤΗ ΦΩΝΗ ΤΟΥ ….