TOP STORIES TOP VIDEOS Αρθρογραφια Κοινωνία Προγνώσεις

Βασίλης Σακαλής – Ένας μετεωρολόγος “αντι-ήρωας” της Κατοχής

Βρισκόμαστε στην Αθήνα του 1937 όπου ένας νέος ,  απόφοιτος του Χημικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών , με μεταπτυχιακή ειδίκευση στη Βαφική και την Οινολογία στη Γερμανία  ειδικεύεται και στη Μετεωρολογία. Ο Βασίλης Σακαλής ένας “άγνωστος” επιστήμονας της εποχής, με ιδιαίτερο ζήλο και αγάπη για την Μετεωρολογία, είχε αποφασίσει να μελετήσει το κλίμα της Αθήνας, έχοντας ως “εξωπραγματικό” στόχο να πολεοδομηθεί εξαρχής  η πόλη της Αθήνας. Ήθελε με βάση τα δικά του κλιματολογικά-μετεωρολογικά συμπεράσματα,  να θέσει νέους κανόνες κατασκευής των κτιρίων . Γιατί; Διότι μέχρι εκείνη τη στιγμή η Αθήνα ήταν πολεοδομημένη λάθος .

Η δημοσιότητα του ονόματός του στα χρόνια μας, οφείλεται στον συγγραφέα και αθηναιογράφο Δημήτρη Φύσσα ο οποίος ανέσυρε από ένα παλαιοβιβλιοπωλείο το σύγγραμμα του Σακαλή για το «Κλίμα της πόλεως» και τον τοποθέτησε  με νέο, ανασκευασμένο όνομα («Χάρης Χωματάς») στο κεντρικό κάδρο του μυθιστορήματος «Ο κηπουρός και ο καιροσκόπος» που το εξέδωσε το 2014 .

Τι να έκανε ο Βασίλης Σακαλής το πρωινό της 28ης Οκτωβρίου του 1940; Με τι συναισθήματα να υποδέχθηκε αυτός, ο μετεωρολόγος τις χιονοθύελλες του Δεκέμβρη του 1940 ή του 1941; Κανείς δεν ξέρει. Στην πραγματικότητα, δεν θα μάθουμε ποτέ τι ζωή έζησε ο Βασίλης Σακαλής. Υπήρξε ένας λαμπρός , αλλά αθόρυβος επιστήμονας . Μοναδική μας μαρτυρία για την ζωή του αποτελεί το σύντομο βιογραφικό του, στο Αναμνηστικό Τεύχος των Χημικών, εκδόσεως του 1958 και το βιβλίο του με τίτλο “Το Κλίμα της πόλεως : συμβολή εις την μικροκλιματικήν έρευναν των Αθηνών και γενικώς των μεγαλουπόλεων” .

Ο Βασίλης Σακαλής εργάστηκε στο Εργοστάσιο της Ανωνύμου Ελληνικής Εταιρείας Χημικών Προιόντων και Λιπασμάτων , επίσης στον ΑΣΟ και στα Χρωματουργεία Πειραιώς “Οικονομίδου”. Μόλις δημιουργήθηκε η Μετεωρολογική Σχολή εισήλθε κατόπιν διαγωνισμού στη Μετεωρολογική Υπηρεσία, στην οποία σταδιοδρόμησε επί εννέα περίπου χρόνια . Ήταν ένας λαμπρός επιστήμονας  που όμως δεν πρόλαβε να γίνει μεσήλικας .

Ο νεαρός επιστήμονας ήδη πρίν από τον πόλεμο είχε ξεκινήσει να συλλέγει μετεωρολογικά δεδομένα για την πόλη των Αθηνών , ενώ είχε δημοσιεύσει και ειδικές έρευνες σε Επιστημονικά Περιοδικά . Με πολύ ζήλο πήγαινε από μετεωρολογικό κλωβό σε άλλο κλωβό, καταγράφοντας βροχές, συννεφιές, θερμοκρασίες, χιόνια, και εκατοντάδες άλλα δεδομένα, σε πάρα πολλά σημεία της Αθήνας. Κατάφερε στα δύσκολα εκείνα χρόνια με την ανοχή των Γερμανών, να εκπονήσει μια προχωρημένη για την εποχή του μελέτη πάνω στην επίδραση του αστικού περιβάλλοντος στο κλίμα της πόλεως. Για τις ανάγκες της μελέτης του ο Σακαλής χρησιμοποίησε  το σταθμό της Μετεωρολογικής Υπηρεσίας που βρισκόταν στο κέντρο της πόλης με δευτερεύοντα σταθμό του Αστεροσκοπείου Αθηνών και ως βασικό σταθμό υπαίθρου το σταθμό της αεροπορικής βάσης της Δεκέλειας . Γύρω του  αρχίζει η Κατοχή, μεγαλώνει η πείνα, – αυτός όμως εκεί, εμμένει στην επιστημονική προσπάθειά του.

Η μελέτη του Βασίλη Σακαλή τελείωσε λίγο πριν από την απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς. Ο συγγραφέας της όμως δεν πρόλαβε να τη δει τυπωμένη σε βιβλίο. Πέθανε στις 19 Δεκεμβρίου του 1944 σε ηλικία 36 ετών , μετά από ολιγοήμερη ασθένεια εξ αιτίας της εξαντλήσεως του οργανισμού του και της έλλειψης επαρκούς ιατρικής  περίθαλψης. Σύμφωνα με μαρτυρίες, ο Βασίλης Σακαλής δεν στάθηκε δυνατό να μεταφερθεί εγκαίρως σε κάποιο νοσοκομείο εξαιτίας των οδομαχιών που μαίνονταν στην πόλη εκείνη τη δραματική για την Αθήνα και γενικότερα για τη χώρα περίοδο με τα Δεκεμβριανά .

Το πιο «ηρωικό» που έκανε ο Βασίλης Σακαλής ήταν ότι συνέχιζε να ζει τη ζωή του και να επενδύει σε ένα αδιόρατο μέλλον που, παρόλα αυτά, ήταν το μόνο που κρατούσε τη γενιά του όρθια.  Αυτή η “ανώνυμη” και σύντομη ζωή του μεταπλάθεται στο βιβλίο του Φύσσα, με βάση επινοημένες μυθοπλαστικές προσθέσεις. Παρόλα αυτά ο πυρήνας της ιστορίας του Βασίλη Σακαλή παραμένει αληθινός, όπου μέσα στην καταιγίδα της Κατοχής, ο νεαρός μετεωρολόγος βάζει μπροστά μια έρευνα για το κλίμα της Αθήνας και των περιχώρων έτσι ώστε να υπάρξει μεταπολεμικά μια πιο ορθολογική «επαναπολεοδόμηση» της πόλης.  Ο λαμπρός αυτός επιστήμονας ασχολείτο παράλληλα με τις Καλές Τέχνες , την μουσική και την ζωγραφική . Υπήρξε αθλητής κατά τα μαθητικά του χρόνια και μετέπειτα αθλητικός συντάκτης του Ημερήσιου Τύπου της τότε εφημερίδας “Πρωίας“.

Θα μου πείτε , “ασήμαντες”   λεπτομέρειες, που διασώζουν τη μνήμη μιας ζωής που πάσχισε να πει ή να αφήσει κάτι, και έσβησε μέσα στον αχό του πιο σκοτεινού Δεκέμβρη  της Ελλάδος, όπως τόσες άλλες ζωές . Τι θα μπορούσε  όμως να αφήσει ένας επιστήμονας , ένας «αντι-ήρωας» της Κατοχής,  όπου για εκείνον αυτή η μικρή, η ασήμαντη καθημερινότητά του , έγινε η μεγαλύτερη κατάφαση στη ζωή και στην ομορφιά της.  Αιωνία η μνήμη του.  

ΠΗΓΕΣ : : https://www.athensvoice.gr/life/urban-culture/athens/75561_o-kipoyros-ki-o-kairoskopos» ,  ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Δημήτρης Ρηγόπουλος , https://librofilo.blogspot.com/2014/11/blog-post_21.html ,https://www.kathimerini.gr/culture/books/758119/dyo-athinaioi-sti-dini-toy-chronoy/ ,  http://ziakopoulos.blogspot.com/2018/10/blog-post_12.html  , http://jupiter.chem.uoa.gr/thanost/TEAX_1958_2.pdf

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ : Ο Δημήτρης Φύσσας  είναι ο δημιουργός του εξαιρετικού και ιδιαίτερα απαιτητικού μυθιστορήματος, με τίτλο «Ο ΚΗΠΟΥΡΟΣ ΚΙ Ο ΚΑΙΡΟΣΚΟΠΟΣ», (Εκδ. Εστία, σελ.256), όπου με αφορμή την σχεδόν απίθανη ιστορία δύο μοναχικών και επίμονων επιστημόνων κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής στην Αθήνα, ο Φύσσας μιλάει για την μαρτυρική αυτή περίοδο, τον λιμό, τη ζωή στην κατοχική Αθήνα, τον εμφύλιο, τον αλληλοσπαραγμό.  Ο Φύσσας βασίζει την ιστορία του σε δύο ανθρώπους. Ο ένας είναι, ο Βασίλης Σακαλής που το βιβλίο του, «Το κλίμα της πόλεως», το είχε βρεί πριν από αρκετά χρόνια σε κάποιο παλαιοβιβλιοπωλείο και ο έτερος είναι ο Νίκος Κανάσης, που το βιβλίο του, «Οι λαχανόκηποι Αττικής και η σημασία των, ιδίως κατά την πολεμικήν περίοδον», το δανείστηκε από ένα φίλο του.

Όλα τα παραπάνω μπορείτε να τα ακούσετε στη συζήτησή με τον Δημήτρη Φύσσα για το βιβλίο, «Ο ΚΗΠΟΥΡΟΣ ΚΙ Ο ΚΑΙΡΟΣΚΟΠΟΣ», στα πλαίσια της εκπομπής Booktalks at Amagi radio. Η συζήτηση έγινε το Σάββατο 15/11/2014, διαρκεί για μια ώρα και αρχίζει στο 1.05 περίπου. Καλή ακρόαση

Visited 16 times, 1 visit(s) today
0Shares

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *