Πριν από ένα περίπου χρόνο, τον Οκτώβριο του 2019 , η πτώση της θερμοκρασίας κατά 30 βαθμούς στο Denver των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής είχε προξενήσει μεγάλη αίσθηση σε όλους . Το ίδιο συμβαίνει και φέτος που προβλέπεται πτώση της τάξεως των 35 βαθμών μέσα σε 36 ώρες , όπως αναφέρουν διάφορες καιρικές ιστοσελίδες . Σε σχετική μου ανάρτηση συμπληρώνω ότι αυτό δεν είναι πρωτοφανές γεγονός αν και είναι αρκετά σπάνιο.
Η πτώση αυτή δεν είναι και από τις μεγαλύτερες. Έχει παρατηρηθεί ακόμα και πτώση 56 βαθμών μέσα σε ένα 24ωρο, (από τους 7 σε -49, στις 23 προς 24 Ιανουαρίου 1916!https://t.co/8vIxpiBRGY
— KolydasΤ (@KolydasT) September 7, 2020
Στον χώρο των media η περσινή μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως και δεν έλειψαν κάποιες εύθυμες νότες για την απότομη αλλαγή του καιρού.
Δεν αποκλείεται το ίδιο πράγμα να συμβεί και φέτος .
ΓΙΑΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΑΠΟΤΟΜΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ
H νοητή κόκκινη γραμμή που ακεικονίζεται παρακάτω καλείται Continental Divide ( Ηπειρωτικό Χώρισμα ) που ξεχωρίζει τις λεκάνες απορροής του Ειρηνικού από αυτές του Ατλαντικού Ωκεανού και περιέχει την οροσειρά των Βραχωδών Ορέων . Σε όλες τις περιοχές που βρίσκονται ανατολικά των Βραχωδών Ορέων παρουσιάζονται πάντοτε μεγάλες εναλλαγές της θερμοκρασίας , λόγω υψομέτρου , αλλά και λόγω των απότομων ψυχρών εισβολών από τον Καναδά. Το φυσικό αυτό όριο περνα από την Αλάσκα τον δυτικό Καναδά κατά μήκος της κορυφής των Βραχωδών Ορέων και φτάνει μέχρι το Νέο Μεξικό. Από εκεί, ακολουθεί την κορυφή της Sierra Madre του Μεξικού και εκτείνεται στην άκρη της Νότιας Αμερικής.. Ωστόσο, αυτό δεν είναι το μόνο ηπειρωτικό χάσμα της Βόρειας Αμερικής, υπάρχει επίσης το North Continental Divide, το Eastern Continental Divide, το Saint Lawrence River Divide, το Great Basin και το Laurentian River Divide. Απο το τριπλό σημείο διέρχονται όλα τα ψυχρά μέτωπα από τον Καναδά .
Το Triple Divide Peak που φαίνεται στον χάρτη είναι η κορυφή του Εθνικού Πάρκου του Παγετώνα Γκλέισιερ στην πολιτεία της Μοντάνα . Αποτελεί την υδρολογική κορυφή της Βόρειας Αμερικής, καθώς είναι το σημείο όπου συγκλίνουν δύο από τα κύρια ηπειρωτικά χωρίσματα στη Βόρεια Αμερική, το ηπειρωτικό χώρισμα της Αμερικής και το βόρειο ή το Laurentian Divide.
Απο εκείνο το σημείο ξεκινούν όλες οι μεγάλες ψυχρές εισβολές .
Σε όλες τις περιοχές που βρίσκονται ανατολικά των Βραχωδών Ορέων παρουσιάζονται πάντοτε μεγάλες εναλλαγές της θερμοκρασίας , λόγω υψομέτρου , αλλά και λόγω των απότομων ψυχρών εισβολών από τον Καναδά . Καθώς το πάρκο Γκλέισιερ , αφ’ ενός διασχίζει τον Ηπειρωτικό Χώρισμα (Continental Divide) της Β. Αμερικής, αφ΄ετέρου έχει πάνω από 2.100 μ. υψομετρικές διαφορές, πολλά κλίματα και μικροκλίματα ανευρίσκονται σ’ αυτό. Όπως και σε άλλα αλπικά συστήματα, η μέση θερμοκρασία συνήθως πέφτει καθώς αυξάνεται το υψόμετρο. Η δυτική πλευρά του πάρκου, στη λεκάνη του Ειρηνικού, έχει ηπιότερο και υγρότερο κλίμα λόγω του, γενικότερα, μικρότερου υψομέτρου. Ο υετός είναι μεγαλύτερος κατά τη διάρκεια του χειμώνα και της άνοιξης, κατά μέσο όρο 50 έως 80 χιλιοστά ανά μήνα. Χιονόπτωση μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή του χρόνου, ακόμη και το καλοκαίρι, ειδικά σε μεγαλύτερα υψόμετρα.
Ο χειμώνας μπορεί να φέρει παρατεταμένα ψυχρά κύματα, ειδικά στην ανατολική πλευρά του Ηπειρωτικού Χωρίσματος , η οποία έχει μεγαλύτερο μέσο υψόμετρο. Οι χιονοπτώσεις είναι σημαντικές κατά τη διάρκεια του χειμώνα, με τη μεγαλύτερη συσσώρευση χιονιού να συμβαίνει στα δυτικά. Κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου, οι υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας είναι κατά μέσο όρο στους 16 με 21°C, αλλά οι ελάχιστες της νύχτας, συνήθως, πέφτουν στην περιοχή των 4°C. Οι θερμοκρασίες στα ορεινά μπορεί να είναι πολύ πιο χαμηλές. Αντίθετα, στις χαμηλές δυτικές κοιλάδες, τα καλοκαίρια κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να φτάσουν και τους 30°C.
- Εξαιρετικά απότομες μεταβολές θερμοκρασίας έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή της Μοντάνα . Συγκεκριμένα στο Μπράουνινγκ της Μοντάνα , ακριβώς ανατολικά του πάρκου, σημειώθηκε παγκόσμιο ρεκόρ σε πτώση θερμοκρασίας, 56°C, σε μόλις 24 ώρες, τη νύχτα 23 προς 24 Ιανουαρίου 1916, όταν τα θερμόμετρα έπεσαν από τους +7 στους -49°C.
- Χαρακτηριστικό επίσης είναι οτι σε άλλη περιοχή της Μοντάνα έχουν συμβεί και αντίστροφες μεταβολές , όπως στην περιοχή Loma όπου είχαμε ημερήσια διακύμανση 56.7 °C από τους −47,8 °C στους 8,9 ° C το 1972.
Boulder, 1900
Σχετικά με την πρόβλεψη της πτώσης της θερμοκρασίας κατά 35 βαθμούς μέσα στο επόμενο 36ωρο όπως σημειώνεται για την περιοχή του Denver αυτή δεν είναι θα είναι πρωτοφανής . Στην περιοχή η πιο πρώιμη καταγραφή χιονιού είχε σημειωθεί στις 3 Σεπτεμβρίου 1961 . Είναι χαρακτηριστικό ότι στις 9 Οκτωβρίου το μεσημέρι είχε +28.2 °C και μόλις 8 ώρες μετά χιόνιζε, ενω στις 11 Σεπτεμβρίου 1974 στο Boulder, του Colorado είχαμε 32.8 °C και το βράδυ και εκεί έπεφτε χιόνι .
ΕΧΟΥΜΕ ΑΝΑΛΟΓΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ;
Σημαντικές πτώσεις της θερμοκρασίας έχουμε και στον Ελληνικό χώρο , όχι βέβαια της ίδιας κλάσης μεγέθους . Αυτές συμβαίνουν όταν έρχονται ψυχρά μέτωπα από τα Βόρεια Βαλκάνια κυρίως τέλη Σεπτεμβρίου και αρχές Οκτωβρίου . Αν μάλιστα έχει προηγηθεί και έντονη θερμή μεταφορά τότε η πτώση της θερμοκρασίας είναι μεγάλη και γίνεται ιδιαίτερα αισθητή μετά την διέλευση του Βαλκανικού Μετώπου
Ειδικότερα πάντως για τις χιονοπτώσεις οι αναφορές είναι περιορισμένες , καθώς υφίσταται έλλειψη ορεινών σταθμών, πλην ελαχίστων περιπτώσεων. Όσον αφορά την πιό πρώιμη χιονόπτωση τα ρεκόρ είναι για την Πάρνηθα στις 16 Οκτωβρίου 2011, τη Φλώρινα στις 19 Οκτωβρίου 1972 και τη Θεσσαλονίκη στις 22 Οκτωβρίου της ίδιας χρονιάς..
Πάντως σαν σήμερα, 7 Σεπτεμβρίου του 2007 υπήρχαν αναφορές για χιονοπτώσεις στην Πίνδο άνω των 1900 μέτρων υψόμετρο.
Αναζητώντας ανάλογες περιπτώσεις στο αρχείο της ΕΜΥ βρήκα την αξιοσημείωτη πτώση της θερμοκρασίας μέσα σε 3 μέρες στο Τατόι κατά 21 βαθμούς. Συγκεκριμένα από τους 38 βαθμούς την πρώτη Οκτωβρίου 1991 ο υδράργυρος έπεσε στους 17,6 βαθμούς Κελσίου στις 4 του μηνός !
2 OKT 1991-Eumetsat
Στην παραπάνω δορυφορική εικόνα φαίνεται χαρακτηριστικά το ψυχρό μέτωπο που προκάλεσε αυτή την σημαντική πτώση της θερμοκρασίας. Ακολουθεί ο πίνακας με την μεταβολή της θερμοκρασίας το τετραήμερο που αναφερόμαστε.
Ίδια τάξη μεγέθους είχε η μεταβολή της θερμοκρασίας και στη Νέα Φιλαδέλφεια . Στο προσωπικό μου ημερολόγιο έχω καταγράψει αναφορές και για χιονοπτώσεις στα ορεινά της Πίνδου πάνω από τα 2000 μέτρα υψόμετρο στις 4 προς 5 Οκτωβρίου 1991.
5 Οκτ 1991-Eumetsat
Κλείνοντας σημειώνουμε ότι οι πλέον ευνοϊκές συνθήκες για έντονη ψυχρή εισβολή στην χώρα μας αρχίζουν με την επικράτηση ισχυρού νοτιοδυτικού ρεύματος στην περιοχή του Ατλαντικού κατά την χειμερινή περίοδο , καθώς με τις διαδικασίες της κατάντη ανάπτυξης (downstream development), ο δείκτης κυκλοφορίας στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης συνεχώς εξασθενεί και γίνεται περισσότερο «μεσημβρινός» φέρνοντας ψυχρές μάζες νοτιότερα και για το θέμα αυτό θα αναφερθούμε σε επόμενο άρθρο.
Θοδωρής Ν. Κολυδάς .
Πηγές : NOAA ,EMY , Wikipedia