Η άγνωστη Θεία Λειτουργία του 1919 στην Αγιά Σοφιά

Είναι γραφτό και μοιραίο, οι επιζήσαντες αληθινοί ήρωες να μένουν στην αφάνεια. Γιατί αυτό που πρόσφεραν για την πατρίδα το πρόσφεραν αγνά και ταπεινά, χωρίς να ζητούν ή αναμένουν ανταλλάγματα.

Αποτελεί χρέος τιμής, εμάς τους νεότερους, να αναδεικνύουμε αυτές τις ηρωικές μορφές. Μια από αυτές τις ηρωικές και ξεχασμένες μορφές είναι και ο παπα-Λευτέρης Νουφράκης από τις Αλώνες Ρεθύμνου, ο οποίος υπηρετούσε ως στρατιωτικός ιερέας στη Β΄ Ελληνική Μεραρχία, τη μία από τις δύο Μεραρχίες που συμμετείχαν στις αρχές του 1919 στο «συμμαχικό» εκστρατευτικό σώμα στην Ουκρανία.

Η Μεραρχία, στο δρόμο προς την Ουκρανία, στάθμευσε στην Κωνσταντινούπολη, η οποία βρισκόταν τότε υπό «συμμαχική επικυριαρχία», ύστερα από το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Μια ομάδα Ελλήνων αξιωματικών με επικεφαλής τον παπα-Λευτέρη, μαζί με τον ταξίαρχο Φραντζή, τον ταγματάρχη Λιαρομάτη, τον λοχαγό Σταματίου και τον υπολοχαγό Νικολάου είχαν συμφωνήσει να βγουν στην πόλη και να λειτουργήσουν στην Αγια-Σοφιά, η οποία ήταν ακόμη τζαμί.

Επιβιβάστηκαν στη βάρκα ενός Ρωμιού της Πόλης και αποβιβάστηκαν στην προκυμαία. Ο βαρκάρης τούς οδήγησε στην Αγια-Σοφιά. Η πόρτα ήταν ανοιχτή. Ο Τούρκος φύλακας κάτι πήγε να πει, όμως τον καθήλωσε στη θέση του το άγριο βλέμμα του ταξίαρχου Φραντζή.Μπήκαν μέσα με ευλάβεια κάνοντας το σταυρό τους. Ο παπα-Λευτέρης ψιθύρισε με μεγάλη συγκίνηση: «Εισελεύσομαι εις τον οίκον σου, προσκυνήσω προς Ναόν Άγιόν σου εν φόβω…». Εντοπίζει το χώρο στον οποίο βρισκόταν το Ιερό και η Αγία Τράπεζα. Βρίσκει ένα τραπεζάκι, το τοποθετεί σ’ εκείνη τη θέση, ανοίγει την τσάντα του, βγάζει όλα τα απαραίτητα για τη Θεία Λειτουργία, φορά το πετραχήλι του και αρχίζει. 

Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν, αποκρίνεται ο Ταγματάρχης Λιαρομάτης και ή Θεία Λειτουργία στην Αγιά Σοφιά έχει αρχίσει. Όλα γίνονται ιεροπρεπώς, σύμφωνα με το τυπικό της Εκκλησίας. Ακούγονται τα «ειρηνικά», το «Κύριε ελέησον», «ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού…», που γράφτηκε από τον ίδιο τον Ιουστινιανό με την προσταγή και την φροντίδα του οποίου χτίστηκε και ή Άγια-Σοφιά. Ακολουθεί ή Μικρή Είσοδος, το «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ…», ο Απόστολος από τον Ταξίαρχο Φραντζή και το Ευαγγελικό Ανάγνωσμα από τον παπα-Λευτέρη. Χρέη νεωκόρου εκτελεί ό Υπολοχαγός Νικολάου. 

Στο μεταξύ η Αγια-Σοφιά γεμίζει με Τούρκους, κι ανάμεσά τους υπάρχουν και πολλοί Έλληνες της Πόλης που βρέθηκαν εκεί και παρακολουθούν με συγκίνηση τη λειτουργία, χωρίς να τολμούν να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους.Ένα όνειρο δεκάδων γενεών Ελλήνων έχει γίνει πραγματικότητα.

Μετά το Ευαγγέλιο ακολουθεί το Χερουβικό από τον Ταγματάρχη Λιαρομάτη, ενώ ο παπα-Λευτέρης τοποθετεί το αντιμήνσιο πάνω στο τραπεζάκι, για να κάνει την Προσκομιδή. Οι Τούρκοι συνεχώς πληθαίνουν. Οι ώρες είναι δύσκολες, αλλά και ανεπανάληπτες, ιστορικές. Ο παπα-Νουφράκης συνεχίζει. Βγάζει από την τσάντα ένα μικρό Άγιο Ποτήριο, ένα δισκάριο, ένα μαχαιράκι, ένα μικρό πρόσφορο κι ένα μικρό μπουκαλάκι με νάμα. Με ιερή συγκίνηση και κατάνυξη κάνει την προσκομιδή, ενώ ο Λιαρομάτης συνεχίζει να ψάλει το Χερουβικό. Όταν ολοκλήρωσε την Προσκομιδή, στρέφεται στον Υπολοχαγό Νικολάου, του λέει ν’ ανάψει το κερί για να ακολουθήσει ή Μεγάλη Είσοδος. Ό νεαρός Υπολοχαγός προχωρεί μπροστά με το αναμμένο κερί και ακολουθεί ό παπάς βροντοφωνάζοντας: «Πάααντων ημών μνησθείη Κύριος ό Θεός…». Στη συνέχεια ακολουθούν οι «Αιτήσεις»» και το «Πιστεύω», το όποιο είπε ο Φρατζής.

Η Θεία Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά έχει ολοκληρωθεί. Ο παπα-Νουφράκης και οι τέσσερις αξιωματικοί είναι έτοιμοι να αποχωρήσουν και να επιστρέψουν στο πλοίο. Η Εκκλησία όμως είναι γεμάτη Τούρκους, οι οποίοι έχουν αρχίσει να γίνονται επιθετικοί. Είναι έτοιμοι να τους επιτεθούν, όταν ένας Τούρκος αξιωματούχος παρουσιάζεται με την ακολουθία του και διατάζει να τους αφήσουν να φύγουν.

Ο παπα-Νουφράκης και οι άλλοι αξιωματικοί βγαίνουν από την Αγια-Σοφιά και κατευθύνονται προς την προκυμαία, όπου τους περιμένει η βάρκα. Ένας μεγαλόσωμος Τούρκος τους ακολουθεί, σηκώνει ένα ξύλο, ορμά και χτυπά τον παπα-Νουφράκη στον ώμο. Ο ταγματάρχης Λιαρομάτης και ο λοχαγός Σταματίου τον αφοπλίζουν.

Μπαίνουν στη βάρκα και σε λίγο βρίσκονται πάνω στο ελληνικό πολεμικό πλοίο. Ακολούθησε διπλωματικό επεισόδιο και οι «σύμμαχοι» διαμαρτυρήθηκαν έντονα στον Βενιζέλο, ο οποίος αναγκάστηκε να επιπλήξει τον παπα-Λευτέρη Νουφράκη. Όμως κρυφά επικοινώνησε μαζί του και «τον επαίνεσε και συνεχάρη τον πατριώτη ιερέα, που έστω και για λίγη ώρα ζωντάνεψε μέσα στην Αγια-Σοφιά τα πιο ιερά όνειρα του Έθνους μας».

Όχι, δεν ήταν όνειρο!
Μέρα μεσημέρι στης Αγιάς Σοφιάς την Ωραία Πύλη μπροστά. Φλογάτος ο ανοιξιάτικος ήλιος έκανε τους Τούρκους φύλακες που ήταν εκεί να σέρνουν νωθρά τα κορμιά τους πάνω κάτω στο Μέγα Μοναστήρι.
Πότε πότε ανασήκωναν το βλέμμα τους και το έριχναν “μολύβι” πάνω… pic.twitter.com/4q0aIDIfCr

— FLORENTIA (@florentiafl) October 26, 2023

Η μοίρα κάθε αγωνιστή

Κύλησαν τα χρόνια και το γεγονός ξεχάστηκε μαζί με τον πρωταγωνιστή του, ο οποίος αισθάνεται πάντα έτοιμος να υπηρετήσει την πατρίδα του Ο πόλεμος του 40 τον βρίσκει συνταξιούχο. Επιμένει όμως να πολεμήσει. Και δηλώνει εθελοντής. Βρίσκεται κι αυτός στα χιονισμένα βουνά της Αλβανίας να πολεμά τον ύπουλο εχθρό. Εκεί παθαίνει κρυοπαγήματα.

Μεταφέρεται στην Αθήνα λόγω κρισιμότητας της κατάστασής του. Γιατί ένα παλιό τραύμα στο πόδι του από το Μικρασιατικό Πόλεμο εξαιτίας των κρυοπαγημάτων δημιουργεί σοβαρότερα προβλήματα υγείας στον ατρόμητο παπα-Λευτέρη.

Έτσι ταλαιπωρημένο τον βρίσκει ο θάνατος. Πέθανε στους Αμπελόκηπους τον Αύγουστο του 1941.

Πέρασαν τα χρόνια χωρίς καμιά άλλη αναφορά στον σπουδαίο αυτό κληρικό μέχρι που τον ανέσυρε από τη λήθη ένας εκλεκτός εκπαιδευτικός και συγγραφέας ο κ. Αντώνης Στιβακτάκης.  Σε μια μελέτη 255 σελίδων ο συγγραφέας περιγράφει δεξιοτεχνικά το βίο και την πολιτεία του ήρωος κληρικού προκαλώντας το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Το βιβλίο έχει  τίτλο  «Αρχιμανδρίτης Ελευθέριος Νουφράκης – Μια εμβληματική Μορφή του Ελληνισμού», αποτελεί έκδοση τού Πολιτιστικού Συλλόγου Αλώνων, «Ο Κρυονερίτης» και προλογίζεται από τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη  κ. Ευγένιο.

Νούφρη τον λέγαν τον παπά,

κι ήταν από τσ’ Αλώνες,

που ‘ψαλλε στην Αγιά Σοφιά

και δάκρυσαν οι εικόνες!

Το κείμενο ολόκληρο που έγραψε ο Αντώνης Στιβακτάκης με βάση όσα του διηγήθηκε ο παππούς του . Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Ηρακλείου Κρήτης «ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ» την 3/6/1998….

ΠΗΓEΣ : http://rethnea.gr/παπα-λευτέρης-νουφράκης-λειτούργησε/

http://www.imra.gr/papadakis/articles/antoniou-emm-stibaktaki-archimandritis-eleytherios-noyfrakis-mia-emblimatiki-morfi-tou-ellinismou.html

http://www.pontos-news.gr/article/173729/1919-i-teleytaia-leitoyrgia-stin-agia-sofia