Για την Μετεωρολογία οι μεγάλες τομές στον 20ο αιώνα, ήταν η θεμελίωση και η ανάπτυξη της Αριθμητικής Πρόγνωσης του Καιρού καθώς και η εφεύρεση των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Στις αρχές του 20ου αιώνα η ασύρματη τηλεγραφία έδωσε σημαντική ώθηση στη διάδοση και τη διασπορά της μετεωρολογικής πληροφορίας. Η παρουσίαση της θεωρίας του Vilhem Bjerknes, το 1904, ότι η πρόγνωση του καιρού είναι εφικτή με μαθηματικές μεθόδους, αποτέλεσε σταθμό για τη Μετεωρολογία τον 20ο αιώνα. Πίσω όμως από τις τεχνικές πρόβλεψης του καιρού οι οποίες στηρίχτηκαν σημαντικά στην παρατήρηση των καιρικών φαινομένων υπήρξαν και κάποιοι άνθρωποι που έδωσαν μεγάλη ώθηση στη Μετεωρολογία . Για τους ανθρώπους αυτούς θα αναφερθούμε παρακάτω , καθώς με τις “πολιτικές” που ακολούθησαν , οδήγησαν στην βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών και την προαγωγή και ανάπτυξη της επιστήμης της Μετεωρολογίας.
Φωτο : 1850
ΤΟ ΞΕΚΙΝΗΜΑ
Το ξεκίνημα της Μετεωρολογίας στη νεότερη ιστορία της Ελλάδος έγινε επισήμως από το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) το οποίο ιστορικά αποτελεί το πρώτο Ερευνητικό Κέντρο της Χώρας και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Οι εκτός Εθνικού Αστεροσκοπείου δραστηριότητες δεν εντάσσονταν σε ένα οργανωμένο σχέδιο, αλλά ήταν, κυρίως, πρωτοβουλίες ορισμένων ατόμων με τις ευαισθησίες τους στην έρευνα των καιρικών φαινομένων από την κλιματολογική τους σκοπιά. Μεταξύ των πρωτοπόρων που ασχολήθηκαν με την παρατήρηση μετεωρολογικών στοιχείων στη νήσο Κέρκυρα συγκαταλέγονται οι Carlo Botta, Lazzaro de Mordo και ο ιατρός Λάσκαρης, των οποίων οι παρατηρήσεις δεν διασώθηκαν ή τουλάχιστον κατέστη αδύνατη η ανεύρεσή τους. Θα αναφερθούμε σε άλλη δημοσίευση για την περίοδο προ της δεκαετίας του 1850 Οι μετεωρολογικές μετρήσεις στην σύγχρονη Ελλάδα ξεκίνησαν επισήμως για το το ΕΑΑ το 1846 υπό τον καθηγητή Γ. Βούρη.
Φωτο : Γεώργιος Βούρης
Οι παρατηρήσεις αυτές ήταν βαρομετρικές, θερμομετρικές, ψυχρομετρικές, νέφωσης, βροχής και ανέμου.Ο Αιγηνίτης στο Βιβλίο του σημειώνει οτι ο Γ. Βούρης είχε αρχίσει να εκτελεί συστηματικές παρατηρήσεις απο το 1830 , στον τρίτο όροφο ενός κτηρίου απέναντι από το εκκλησάκι της Αγίας Ειρήνης .
Όταν ξεκίνησαν οι βαρομετρικές παρατηρήσεις στο Αστεροσκοπείο γίνονταν με πρότυπο βαρόμετρο τύπου Fortin που κατασκευάσθηκε στη Βιέννη από τον Kappeller. Το βαρόμετρο αυτό διατηρείτο σε καλή κατάσταση μέχρι το 1907 και με αυτό έγινε το μεγαλύτερο μέρος των βαρομετρικών παρατηρήσεων στην Αθήνα. Οι ψυχρομετρικές παρατηρήσεις έγιναν με ψυχρόμετρο τύπου August, δυστυχώς όμως, απεδείχθησαν εσφαλμένες (Αιγινήτης 1907).
Από το 1855 μέχρι το 1858, το Ε.Α.Α. διευθύνει ο καθηγητής μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Παπαδάκης. Αυτός συμπεριέλαβε στις παρατηρήσεις του και ύψη βροχής, αλλά άγνωστο με ποιο βροχόμετρο. Οι παρατηρήσεις της περιόδου αυτής, που έχουν διασωθεί αποσπασματικά στο αρχείο του Ε.Α.Α., περιλαμβάνονται στην εσωτερική αναφορά 1992 αρ.1. 0 όγκος τους είναι μικρός λόγω της ελλείψεως αυτογραφικών οργάνων και των πολλών διακοπών που παρουσιάζουν.
Φωτό : Περιοχή Θησείου 1850
Για να γίνει κατανοητή η σημασία της ίδρυσής του ΕΑΑ την εποχή εκείνη πρέπει να γυρίσουμε πίσω το χρόνο στη Αθήνα του 1840, μια πόλη χωρίς φωτισμό δρόμους και αμάξια, όταν η Ομόνοια ήταν βουστάσια και στάβλοι, η Σταδίου ρεματιά και το Θησείο μια περιοχή με βοσκοτόπια, γεμάτη πρόβατα και εγκαταλελειμμένες από τους Οθωμανούς καμήλες. Σε αυτή την πόλη θεμελιώθηκε η κατασκευή του νεοκλασικού κτιρίου που στέγασε το Αστεροσκοπείο σε σχέδια του Θεόφιλου Χάνσεν, ενός από τους μεγαλύτερους αρχιτέκτονες που έζησαν ποτέ, με τη χορηγία του πλουσιότερου αυτοδημιούργητου επιχειρηματία και τραπεζίτη της Ευρώπης, Γεώργιου Σίνα, γι’ αυτό και το εμβληματικό κτίριο αποκαλείται κτίριο Σίνα.
Φωτό: O Εθνικός Ευεργέτης Γεώργιος Σίνας
Ο εθνικός ευεργέτης Γεώργιος Σίνας διέβλεπε το μέλλον της χώρας στη ναυσιπλοΐα και την ανάγκη δημιουργίας ενός αστεροσκοπείου για τον ακριβή υπολογισμό του χρόνου και του ναυτικού στίγματος. Υπό την επήρεια του φυσικού και αστρονόμου καθηγητή Γιώργου Βούρη δώρισε λοιπόν στο ελληνικό κράτος 500.000 δραχμές για την ίδρυση αστεροσκοπείου στην Αθήνα.
Φωτο : Johann Friedrich Julius Schmidt
Από το 1858 έως το 1884 ανέλαβε τη διεύθυνση του Αστεροσκοπείου ο Γερμανός Johann Friedrich Julius Schmidt ο οποίος εκτελούσε συστηματικά μετεωρολογικές παρατηρήσεις σε διάφορα μέρη της Αττικής και αλλού και δημοσίευσε τις παρατηρήσεις στο δίτομο έργο με τίτλο «Beitrage zur Physikalischen von Griechland». Παράλληλα έκανε και πολλές αστρονομικές δημοσιεύσεις.
Φωτο : Johann Friedrich Julius Schmidt
Λόγω της πλήρους αχρηστίας των αστρονομικών οργάνων που παρέλαβε, ο J. Schmidt επιδίδεται με μεγαλύτερο ζήλο σε μετεωρολογικές παρατηρήσεις . Οι παρατηρήσεις αυτές αρχίζουν να δημοσιεύονται στο “Publications de 1′ Observatoire d’ Athens”. Η θέση όμως, των παρατηρήσεων αλλάζει συνεχώς και διάφορα σπίτια της πόλεως των Αθηνών χρησιμοποιούνται σαν τόπος παρατηρήσεων, μέχρις ότου στις 11 – 9 – 1890 καθορίζεται μόνιμα σαν τόπος το ΕΑΑ. O δε Αιγηνίτης αναφέρει περί των παρατηρήσεων :
Φωτογραφία από το Διεθνές Συνέδριο Μετεωρολογίας 1879 στη Ρώμη – (Διακρίνεται ο κ. Δ. Κοκκίδης)
Μεταξύ του 1884 και 1890 τη διεύθυνση την ανέλαβε ο Δημήτριος Κοκκίδης . Ο Κοκκίδης είχε καταφέρει μετά την ολοκλήρωση των γυμνασιακών του σπουδών στην Αθήνα να μεταβεί στο Βερολίνο ως υπότροφος του Σίμωνα Σίνα. Του δόθηκε η δυνατότητα να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου αποκτώντας πτυχίο αστρονομίας. Για το σκοπό αυτό εργάστηκε για ένα έτος στο αστεροσκοπείο του Βερολίνου και έπειτα συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα διορίστηκε επιμελητής στο Αστεροσκοπείο Αθηνών και στις 16 Απριλίου του 1877, έκτακτος καθηγητής αστρονομίας στο Εθνικό Πανεπιστήμιο. Στις 30 Μαρτίου 1881 έγινε επίτιμος και ένα χρόνο αργότερα τακτικός καθηγητής του πανεπιστημίου και συγχρόνως αστρονόμος στο Αστεροσκοπείο Αθηνών. Μετά το θάνατο του Ιούλιου Σμιτ το 1884, ο Κοκκίδης έγινε διευθυντής του Αστεροσκοπείου Αθηνών. Μέρος των παρατηρήσεων ο Δ. Κοκκίδης δημοσίευσε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Οι μετρήσεις της περιόδου αυτής χρησιμοποιήθηκαν στο “Κλίμα της Ελλάδος”, δημοσιεύθηκαν κατά διαστήματα, και μεγάλο μέρος αυτών υπάρχει στο αρχείο του Ε.Α.Α.” Οι παρατηρήσεις εγίνοντο στο σπίτι βοηθού του κ. Βούρλη πλησίον του Λυκαβητού” σημειώνει ο Αιγηνήτης . Παρά τη δύσκολη οικονομική κατάσταση της εποχής, πέτυχε στο να επεκτείνει το μικρό μετεωρολογικό δίκτυο, με απομακρυσμένους από την Αθήνα σταθμούς (Ζάκυνθος, Κέρκυρα και Λάρισα). Διατήρησε τη θέση του διευθυντή έως τις 19 Ιουνίου 1890, οπότε ψηφίστηκε ειδικός νόμος, βάση του οποίου το Αστεροσκοπείο μετατράπηκε σε κρατικό ίδρυμα και ονομάσθηκε Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ). Με τον ίδιο νόμο, διευθυντής του Αστεροσκοπείου διορίστηκε ο Δημήτριος Αιγινήτης.
Φωτο : Η ομάδα του Αστεροσκοπείου του Παρισιού. Ο νεαρός Αιγινήτης, όρθιος πρώτος αριστερά. Στη μέση ο διευθυντής του Αστεροσκοπείου, ναύαρχος Μουσέζ
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΙΓΗΝΙΤΗ
O Δημήτριος Αιγινήτης αφού τελείωσε το Βαρβάκειο παρακολούθησε φυσική και μαθηματικά στην Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (δεν είχε ιδρυθεί ακόμα ανεξάρτητη Φυσικομαθηματική Σχολή), όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ των μαθηματικών το 1886. Τον ίδιο χρόνο, με υποτροφία του πανεπιστημίου, πήγε για σπουδές αστρονομίας στο Παρίσι. Εκεί παρακολούθησε μαθήματα μαθηματικών και αστρονομίας στην Σορβόννη και την 1η Νοεμβρίου του 1887 τον βρίσκουμε ως μαθητευόμενο αστρονόμο (eleve astronome) στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού.
Ο αντιναύαρχος Μουσέζ (Mouchez), ο οποίος υπήρξε διευθυντής του Αστεροσκοπείου στο Παρίσι από το 1879 έως το 1891, εκτίμησε το νεαρό Έλληνα μαθητευόμενο και στην ετήσια έκθεσή του για την κατάσταση του Αστεροσκοπείου το 1888, γράφει ότι «ο Κύριος Αιγινήτης, μαθητευόμενος αστρονόμος, χρησιμοποιεί με πολύ ζήλο το δυτικό μεσημβρινό τηλεσκόπιο» Το 1889, στο τμήμα Memoires του περιοδικού Annales de l’ Observatoire de Paris, ο Αιγινήτης δημοσίευσε την πρώτη του επιστημονική μελέτη, σχετικά με την ευστάθεια του ηλιακού συστήματος. Τον ίδιο χρόνο αναφέρεται στην έκθεση του Αστεροσκοπείου ως «αστρονόμος», σημαντικό βήμα στην ιεραρχία.
ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ – Ο ΖΗΛΟΣ ΓΙΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΙΓΗΝΙΤΗ
Στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού της Ελλάδας από την κυβέρνηση του Χαρίλαου Τρικούπη, ο Αιγινήτης προσκλήθηκε το 1890 να αναλάβει τη διεύθυνση του Αστεροσκοπείου Αθηνών, το οποίο είχε παρακμάσει μετά το θάνατο του Julius Schmidt. Το ίδρυμα, λειτούργησε ως το θάνατο του Σμιθ το 1884 αποκλειστικά με τα χρήματα της οικογένειας Σίνα, η οποία είχε επιλέξει από το 1858 να πληρώνει το Γερμανό διευθυντή του Αστεροσκοπείου. Στο γενικό κλίμα των αλλαγών, το Αστεροσκοπείο από τη δεκαετία του 1890 θα χρηματοδοτείται πλέον από το Κράτος, αλλάζοντας μορφή, από ένα κληροδότημα συντηρούμενο αποκλειστικά από τον δωρητή του σε ένα ίδρυμα το οποίο βασίζεται στον κρατικό προϋπολογισμό. Για την αλλαγή αυτή και το διορισμό του Αιγινήτη, ψηφίστηκε ειδικός νόμος στη Βουλή, στις 19 Ιουνίου 1890. Σημειωτέο ότι και οι δύο πτέρυγες του σώματος τον υπερψήφισαν, παρά κάποιες αντιδράσεις περί «κομματικής τοποθέτησης».
Εν τω μεταξύ, ο Αιγινήτης ανέλαβε το 1892 τακτικός καθηγητής της αστρονομίας και γεωδαισίας στη Σχολή Ευελπίδων, και το 1896 εξελέγη καθηγητής της αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, θέση η οποία διευκόλυνε τις προσπάθειές του για ανεύρεση χρηματοδότησης για τις ανάγκες του Αστεροσκοπείου. Ουσιαστικά από το 1894 ξεκινά η λειτουργία του Ε.Α.Α. σαν μετεωρολογικού σταθμού Α’ τάξεως σταθμού δηλαδή που διαθέτει πλήρη σειρά αυτογραφικών οργάνων. Παράλληλα, για την επιμόρφωση των παρατηρητών, είχε ήδη εκδοθεί η Πρακτική Μετεωρολογία από τον Δ. Αιγινήτη. (1892)
ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ
Οι αλλαγές των θέσεων του Μετεωρολογικού Σταθμού είναι πολλές όπως σημειώνει ο Αιγηνίτης στο Βιβλίο του “Το κλιμα της Ελλάδος” γιαυτό πιό σωστές θεωρούνται οι μετρήσεις μετά το 1894 .
Η χρεοκοπία όμως της Ελλάδας το 1893 και στη συνέχεια ο καταστροφικός πόλεμος του 1897 απέκλειαν πλέον κάθε κρατική συνδρομή. Ήδη, όμως, από το 1896, ο Αιγινήτης πέτυχε τη σύσταση εθνικής επιτροπής, με πρόεδρο τον Πρίγκιπα Γεώργιο, η οποία έκανε έρανο, απευθυνόμενη στους πλούσιους ομογενείς. Μέσα σε λίγα χρόνια, η επιτροπή συνέλεξε 250.000 δρχ. από το κληροδότημα του Δ. Δωρίδη και τις προσφορές των Α. Συγγρού, Μ. Κοργιαλένιου, Π. Στεφάνοβικ, Ε. Ζαρίφη, Κ. Μαυρομιχάλη, Α. Σκουζέ, Ν. Χρυσοβελώνη, κ.ά. Με το ποσό αυτό αγοράστηκαν ένα οικόπεδο 2.765 πήχεων στον λόφο των Νυμφών ¬ δίπλα στο Αστεροσκοπείο ¬ ένα μεγάλο διοπτρικό ισημερινό τηλεσκόπιο διαμέτρου 40 εκ. γαλλικής κατασκευής (Gautier), ένα μεσημβρινό τηλεσκόπιο διαμέτρου 16 εκ. ίδιας κατασκευής και διάφορα βοηθητικά όργανα. Επίσης κτίστηκαν και τρία βοηθητικά κτίρια, για να καλύψουν τις συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες του ιδρύματος. Ο Μαρίνος Κοργιαλένιος, προσωπικός φίλος του Αιγινήτη, άφησε με τη διαθήκη του το ποσό των 8.000 λιρών «για την αγορά και εγκατάσταση μεγάλου ισημερινού τηλεσκοπίου το οποίο θα φέρει το όνομά του», με τον όρο να είναι εκτελεστής της δωρεάς ο ίδιος ο Αιγινήτης. Δυστυχώς, όμως, η αγορά του τηλεσκοπίου δεν πραγματοποιήθηκε παρά μόνο το 1970 (!) με σημαντική βοήθεια του Κράτους.
Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΟΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ – ΤΟ ΝΕΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΚΑΙ Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Συγχρόνως με τον εξοπλισμό του Αστεροσκοπείου, ο Αιγινήτης οργάνωσε το πρότυπα αυστηρότητας που ο ίδιος γνώρισε στη μαθητεία του στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού. Οι 12 τόμοι του περιοδικού Annales de l’ Observatoire National d’ Athenes οι οποίοι εκδόθηκαν στη διάρκεια τη θητείας του, περιέχουν τις εργασίες των διαφόρων τμημάτων του Αστεροσκοπείου. Επί κοσμητείας του Αιγινήτη, το ακαδημαϊκό έτος 1903-1904, και με τη δική του συμβολή, εκδόθηκε το Βασιλικό διάταγμα για την ίδρυση της Φυσικομαθηματικής Σχολής, του χωρισμού δηλαδή της Φιλοσοφικής Σχολής σε δύο τμήματα. Η ίδρυση αυτή, έδωσε την ευκαιρία στον Αιγινήτη να πιέσει για τη δημιουργία δεύτερης έδρας Φυσικής, που έβρισκε αντίθετο τον τότε καθηγητή φυσικής, Τιμολέοντα Αργυρόπουλο. Ο Αιγινήτης πέτυχε το χωρισμό, και με δική του εισήγηση ψηφίστηκε και διορίστηκε καθηγητής ο αδελφός του και στερνοπαίδι της οικογενείας, Βασίλειος Αιγινήτης, ο οποίος είχε μετεκπαιδευτεί στο Παρίσι. Αργότερα, ο Αιγινήτης θα βοηθήσει και το γιο της μικρότερής του αδελφής, Ελένης, Ηλία Μαριολόπουλο, ο οποίος εκπόνησε την διατριβή του στο Παρίσι, να διοριστεί στο Αστεροσκοπείο και να πάρει το 1928 την έδρα μετεωρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.
Στις 18 Ιουλίου του 1910, ο Αιγινήτης παραιτήθηκε από τη διεύθυνση του Αστεροσκοπείου και από τη θέση καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την προσπάθεια «εκκαθάρισης» του πανεπιστημίου από την κυβέρνηση Βενιζέλου, η οποία απέλυσε τους βασιλόφρονες καθηγητές. Επανήλθε όμως ταχύτατα στο Αστεροσκοπείο, στις 17 Νοεμβρίου, και ενάμιση χρόνο αργότερα, τον Ιανουάριο του 1912, στο πανεπιστήμιο, «τη επιμόνω αιτήσει του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου και κατόπιν υποσχέσεως του υπουργού της Παιδείας, ότι “ήθελε ταχέως επανορθωθή το κατά του Πανεπιστημίου, διά της απολύσεως των καθηγητών αυτού, γενόμενον αδίκημα». Η σειρά των μετρήσεων με τα αυτογραφικά όργανα, είναι κατά το μάλλον συνεχής μέχρι σήμερα, εκτός από περιόδους πολιτικών αναταραχών. Και τότε όμως, οι διακοπές ήταν μικρές. Σημαντικότερη τέτοια περίοδος είναι η χρονιά του 1917, όταν η περιοχή του Ε.Α.Α. έγινε θέατρο μαχών και τα κτίρια του υπέστησαν σοβαρές ζημιές.
Το 1917, ακολουθώντας την παράδοση της εμπλοκής των Ελλήνων πανεπιστημιακών στην πολιτική, ο Αιγινήτης χρημάτισε υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στην κυβέρνηση του Αλέξανδρου Ζαΐμη. Λόγω της σταδιοδρομίας του στη Γαλλία και τις μετέπειτα συνεργασίες του, ο Αιγινήτης ετύγχανε της εμπιστοσύνης των συμμάχων. Υπήρξε ο βασικός συνομιλητής στις διαπραγματεύσεις με τους Γάλλους για τον τρόπο αποχώρησης από την Ελλάδα του Βασιλέα Κωνσταντίνου το 1917. Το 1920 θα του ανατεθεί, μαζί με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Λοζάνης και πρεσβευτή της Ελλάδας στη Βέρνη Μιχαήλ Κέπετζη, ειδική διπλωματική αποστολή στη Γαλλία για να αντικρούσει την τουρκική προπαγάνδα. Εκεί δραστηριοποιήθηκε με επιτυχία στους κύκλους του Γάλλου πρωθυπουργού και υπέβαλε στη γαλλική Γερουσία υπόμνημα με τίτλο «Η τουρκόφιλη πολιτική θα ισοδυναμούσε με την κατάρρευση της γαλλικής επιρροής στην Ανατολή» (La politique turcophile equivaudrait a l’ effondrement de l’ influence de la France en Orient).
Η ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΑΙΓΗΝΙΤΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Ο Αιγινήτης θα ξαναγίνει υπουργός Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως στις 6 Μαρτίου 1926, στη δικτατορία του Θεόδωρου Πάγκαλου. Λίγες μέρες μετά, ιδρύθηκε η Ακαδημία Αθηνών (18 Μαρτίου 1926), της οποίας συνέταξε την συντακτική απόφαση
Ο Κωνσταντίνος Ζέγγελης (1870-1957, καθηγητής της χημείας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και ιδρυτικό μέλος της Ακαδημίας) στον επικήδειο που εξεφώνησε για τον Αιγινήτη, είπε χαρακτηριστικά: «Τα μάρμαρα της Ακαδημίας Αθηνών, από της εποχής της βασιλείας του Όθωνος θεμελιωθέντα, υπό του Σίμωνος Σίνα, επί έτη μακρά ανέμενον ματαίως να στεγάσουν την Ακαδημίαν του… Εχρειάζετο ο Δημήτριος Αιγινήτης. Επωφεληθείς της παντοδυναμίας της δικτατορικής κυβέρνησης, εθεώρησεν ευλόγως, κατά την ολιγόμηνον εν αυτή υπουργίαν του, την περίστασιν, ως την μόνην εύκαιρον προς πραγματοποίησιν του ονείρου». Ο Αιγινήτης υπήρξε ένας εκ των βασικών παραγόντων της Ακαδημίας σε όλη την υπόλοιπη ζωή του: ιδρυτικό μέλος, αντιπρόεδρος (1928-29), πρόεδρος (1929), γενικός γραμματέας (1934).
Στη διάρκεια της θητείας του στην κυβέρνηση Πάγκαλου, άρχισε η λειτουργία του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (η Φιλοσοφική Σχολή), το οποίο είχε ιδρυθεί ένα χρόνο νωρίτερα. Τέλος, ιδρύθηκε το Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστημίου Αθηνών και βρέθηκε στέγη για το Βυζαντινό Μουσείο, το Μέγαρο της Δούκισσας της Πλακεντίας, στη λεωφόρο Βασιλίσσης Σοφίας (τότε Κηφισίας).
Η βιβλιογραφία του Αιγινήτη υπήρξε πλούσια. Άρθρα (κυρίως στα γαλλικά) που τον καθιστούσαν μέλος της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας (επί Αιγινήτη, η Ελλάδα υπήρξε από τα πρώτα μέλη της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης), εγχειρίδια αστρονομίας και γεωδαισίας για τη διδασκαλία στη Σχολή Ευελπίδων και στο πανεπιστήμιο, επιστημονικά και εκλαϊκευτικά βιβλία αστρονομίας και μετεωρολογίας.
Το τρίπτυχο επιστημονικών, εκπαιδευτικών και εκλαϊκευτικών δημοσιεύσεων υπήρξε κοινό για τους περισσότερους Έλληνες επιστήμονες των αρχών του 20ού αιώνα. Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις, το κυρίως επιστημονικό έργο είχε ήδη συντελεστεί πριν την επάνοδο στην Ελλάδα και την ανάληψη πανεπιστημιακών ή άλλων καθηκόντων. Η ιδιαιτερότητα του Αιγινήτη, είναι ότι το βασικό επιστημονικό του έργο συντελέστηκε και δημοσιεύτηκε ¬ είτε αυτοτελώς, είτε σε περιοδικά όπως τα Annales de L’ Observatoire d’ Athenes, Comptes Rendus de l’ Academie des Sciences de Paris, Astronomische Nachrichten (Λειψία), Annales de Geographie (Παρίσι) ¬ μετά την επάνοδό του. Στη διάρκεια της τεσσαρακοντατετραετίας που διηύθυνε το Αστεροσκοπείο, εισήγαγε το ίδρυμα αυτό στη διεθνή αστρονομική κοινότητα, με τις αστρομετρικές συνεργασίες, τις αποστολές νέων αστρονόμων στο Παρίσι, τις ξενόγλωσσες δημοσιεύσεις.
Στον τομέα της μετεωρολογίας, ο Αιγινήτης, εκτός από την οργάνωση του ελληνικού μετεωρολογικού δικτύου, ασχολήθηκε με τη μελέτη της ιστορίας του ελληνικού κλίματος, υποστηρίζοντας τη σταθερότητά του στη διάρκεια των ιστορικών χρόνων (εκτός από διάφορα άρθρα και ανακοινώσεις στα γαλλικά, το βασικό του έργο επί του θέματος είναι το βιβλίο Το κλίμα της Ελλάδος, 2τ., Αθήνα, 1908.
Στην πολιτική του ζωή, στην πανεπιστημιακή και επιστημονική του καριέρα, ο Αιγινήτης ήταν συντηρητικών αντιλήψεων. Πιθανόν όμως οι αυστηρές αντιλήψεις του να έδρασαν θετικά στις οργανωτικές προσπάθειές του για τον εκσυγχρονισμό του Αστεροσκοπείου και για την οργάνωση ελληνικής επιστημονικής κοινότητας στην τεσσαρακοντατετραετία 1890-1934. Στον Δημήτριο Αιγινήτη οφείλεται η ανέγερση και ίδρυση στο Ψυχικό του κτιρίου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρίας, ενώ ως εκτελεστής της Κοργιαλενείου διαθήκης διέθεσε το αναγκαίο ποσό για την ίδρυση του νοσοκομείου του Ερυθρού Σταυρού στην Αθήνα.
Για τις μετεωρολογικές παρατηρήσεις τον 19ο αιώνα εκτός ΕΑΑ και στην υπόλοιπη Ευρώπη , καθώς και για την “κόντρα” του Δημήτρη Αιγινήτη με το Αλέξανδρο Ζάντα και την διάσπαση της Μετεωρολογίας στη χώρα μας θα μιλήσουμε στο Β μέρος του αφιερώματος ……(συνεχίζει) .
ΠΗΓΕΣ:WWW.NOA.GR, www.ergo1.gr ,Beitrage zur Physikalischen vonGriechland» , http://www.meteo.noa.gr/GR/iersd_history_gr.htm , https://el.wikipedia.org/wiki/Δημήτριος_Κοκκίδης, Manual of Meteorology , http://magazine.noa.gr/archives/1814, https://www.news247.gr/afieromata… , Η γέννηση και η ανάπτυξη της πολιτικής αεροπορίας στην Ελλάδα – Γεώργιος Παπανδρώνου , https://el.wikipedia.org/wiki/Αλέξανδρος_Ζάννας
One comment