Η ΕΜΥ πάροχος Αεροναυτικών Υπηρεσιών-Υποχρεώσεις και προκλήσεις για το μέλλον

Στα πλαίσια μιας ορθολογικότερης διαχείρισης της ολοένα και  αυξανόμενης εναερίου κυκλοφορίας της αεροναυτιλίας στην Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή  θέσπισε μία σειρά από Κανονισμούς (Regulations) που στο σύνολό τους έγιναν γνωστοί ως το θεσμικό πλαίσιο του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού (SES)

H ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΕΝΙΑΙΟΥ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ (SES)

Η υλοποίηση του SES έχει σκοπό την ενίσχυση της ασφάλειας των πτήσεων με καλύτερη διαχείριση του εναέριου χώρου, αύξηση της χωρητικότητας, μείωση του χρόνου εξυπηρέτησης των αεροσκαφών, αλλά και τον περιορισμό στα λειτουργικά κόστη των αεροπορικών εταιρειών. Για την επίτευξη των παραπάνω, ο SES καθιέρωσε τις έννοιες της Εθνικής Εποπτικής Αρχής (Supervising Authority) από κάθε ευρωπαϊκή χώρα και των Παρόχων Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας (Air Navigation Service Providers). Οι παρεχόμενες υπηρεσίες πρέπει να πιστοποιούνται αλλά και να εποπτεύονται από την εκάστοτε Εθνική Εποπτική Αρχή. Ένας από τους τέσσερις Παρόχους Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας (ΑIR TRAFFIC MANAGEMENT (ATM), AERONAUTICAL INFORMATION SERVICES (AIS), COMMUNICATION NAVIGATION AND SURVEILLANCE (CNS) είναι και ο Πάροχος ΜΕΤ.

Στα πλαίσια λειτουργίας του SES, με το ΦΕΚ 193/2007 ιδρύθηκε η Εθνική Εποπτική Αρχή Αεροναυτιλίας (ΕΕΑΑ) η οποία πιστοποίησε την ΕΜΥ ως Αποκλειστικό Πάροχο Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ. Από τον Απρίλιο του 2012, με απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, η ΕΜΥ έχει οριστεί ως ο αποκλειστικός για την Ελλάδα Πάροχος Μετεωρολογικών Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας (Met. Provider) στα πλαίσια του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Ουρανού (Single European Sky).

Η πιστοποίησή της ΕΜΥ ως Παρόχου Μετεωρολογικών Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Εποπτική Αρχή Αεροναυτιλίας (ΕΕΑΑ) σύμφωνα με τις κοινές αλλά και τις ειδικές απαιτήσεις του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΚ) 1035/2011 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενώ πρόσφατα επαναπιστοποιήθηκε μέχρι τον Ιούλιο του 2020  Επιπροσθέτως τον Απρίλιο του 2016 η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ) ανανέωσε την Πιστοποίησή της, κατά το Πρότυπο EN ISO 9001: 2008 για το Σύστημα Διαχείρισης Ποιότητας (ΣΔΠ) που αναπτύσσει και εφαρμόζει για την μετεωρολογική υποστήριξη της αεροναυτιλίας.( Δείτε το ISO καθώς και το Πιστοποιητικό από την ΕΕΑΑ) .

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΥ “ΠΑΡΟΧΟΣ ΑΕΡΟΝΑΥΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ” ;

Η πιστοποίηση της ΕΜΥ από την ΕΕΑΑ, ως Αποκλειστικού Παρόχου Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ στη χώρα μας, σημαίνει οτι για το όλο το χρονικό διάστημα της πιστοποίησής της, υπάρχει η υποχρέωση να εφαρμόζει τις σχετικές με την Μετεωρολογία γενικές και ειδικές απαιτήσεις του SES.  Οι απαιτήσεις αυτές – μεταξύ άλλων – έχουν να κάνουν “με την τεχνική και επιχειρησιακή επάρκεια και ικανότητα του Παρόχου και τη διαρκή εξασφάλιση της ακρίβειας των πληροφοριών που διανέμονται για τις διάφορες λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένης της πηγής από την οποία προέρχονται, εξασφαλίζοντας παράλληλα την έγκαιρη διάδοσή τους αλλά και την επικαιροποίησή τους εφόσον απαιτείται”.

Η ΕΜΥ ως πάροχος Μετεωρολογικών προγνώσεων προς την Αεροναυτιλία πρέπει να τηρεί τις γενικές απαιτήσεις του Κανονισμού 1035 της ΕΕ με καθιέρωση σύγχρονων δομών λειτουργίας όπως business plan, internal auditing, instrument calibration, quality,safety security, operational manuals  αλλά και τις ειδικές μετεωρολογικές απαιτήσεις, που ουσιαστικά αφορούν την εφαρμογή του Annex 3 του ICAO, δηλαδή την παρατήρηση (METAR, SPECI),   την Μετεωρολογική Ενημέρωση (Met. Briefing) στα αεροδρόμια και τη Διάθεση Προγνωστικών δεδομένων και προιόντων.   Παράλληλα  ο Πάροχος θα πρέπει να είναι μία διακριτή οντότητα μέσα στην ΕΜΥ, ξέχωρη από όλες τις άλλες δραστηριότητες, η οποία να έχει υπό την ευθύνη της όλα τα παραπάνω. Αυτή η διάκριση επιβάλλεται από την σαφή διάκριση του Παρόχου Υπηρεσιών και του Πυρήνα (Core) μιας Δημόσιας Αρχής ή του Γενικού Ρόλου που έχει η ΕΜΥ ως Υπηρεσία του Ελληνικού κράτους.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ OΦΕΛΗ -ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ EMY

Οι Υπηρεσίες Αεροναυτιλίας κοστολογούνται σε ετήσια βάση από τους Παρόχους βάσει των αρχών κοστολόγησης του EUROCONTROL,( Ευρωπαϊκού Οργανισμού για τον έλεγχο της Aεροναυτιλίας) που ιδρύθηκε το 1988, ο οποίος μεταξύ άλλων καθιέρωσε την είσπραξη τελών από τους χρήστες οι οποίοι αποστέλλουν κάθε χρόνο αιτιολογημένο σχέδιο – ανάλυση κόστους των παρεχόμενων υπηρεσιών αεροναυτιλίας, σύμφωνα με τη “Πολυμερή Συμφωνία” για τα τέλη διαδρομής. Ο EUROCONTROL με τη σειρά του επιστρέφει το κόστος αυτό στη χώρα μας, καταθέτοντας τα χρήματα στην Τράπεζα της Ελλάδας για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου (Υπουργείο Οικονομικών). Η χώρα μας με τον Νόμο 3395 της 22-2-2005, (ΦΕΚ Α 41) κύρωσε την Τελική Πράξη της Διεθνούς Σύμβασης του EUROCONTROL.

Σύμφωνα με την Σύμβαση του EUROCONTROL τα χρήματα που εισπράττονται από τα τέλη διαδρομής – για τον Πάροχο Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ έχουν αποκλειστικό σκοπό τη διατήρηση της παροχής υπηρεσιών Μετεωρολογίας υψηλής ποιότητας, μέσω σύγχρονων μεθόδων και συστημάτων παρατήρησης, πιστοποιημένων μετεωρολογικών οργάνων καθώς και συστημάτων έγκαιρης μετάδοσης της μετεωρολογικής πληροφορίας.

Με τα σημερινά δεδομένα, για τις υπηρεσίες της ΕΜΥ ως Παρόχου Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ, η χώρα μας μέσω του  Υπουργείου Οικονομικών δύναται να λαμβάνει σε ετήσια βάση περίπου 7.000.000 € (εφτά εκατομμύρια) από τον EUROCONTROL (μετά από κοστολογημένη έκθεση της ΕΜΥ) .

Το ποσό όμως αυτό σε αντίθεση με την γειτονική Ιταλία δεν αποδίδεται στην ΕΜΥ (παρά την ύπαρξη του ΠΔ 138/2014 που αφορά την “Πολιτική Διάθεσης Μετεωρολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών”. Σημειώνεται ότι με τον νέο νόμο για την Ελληνική Αεροναυτιλία και την δημιουργία ΥΠΑ –ΑΠΑ ,  δεν αναφέρεται πουθενά η ΕΜΥ ως ΜΕΤ πάροχος και δίνεται η δυναστότητα μόνο στις ΑΠΑ και ΥΠΑ να απορροφούν το 20 και 80% αντίστοιχα του ποσού που προέρχεται από την Eurocontrol . Με αυτόν τον τρόπο η ΕΜΥ τίθεται έμμεσα εκτός «παιχνιδιού» καταδικασμένη σε οικονομική ασφυξία δεδομένου ότι έχει να καλύψει έξοδα ολοένα αυξανόμενα για εισφορές της στους διεθνείς Οργανισμούς (όπως στον Eumetsat) που από το 2019 θα αγγίξουν το ποσό των 8 εκατομμυρίων ευρώ) ενώ παράλληλα πρέπει να αποδοθεί μέρος αυτών των εσόδων και στα άτομα που υποστηρίζουν το έργο της αεροναυτιλίας , όπως αντιστοίχως εφαρμόζεται σε άλλους φορείς.

Τα έσοδα καθίστανται ανελαστικά για τη διατήρησή της ιδιότητας ως Παρόχου Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ για την ΕΜΥ, για τον απλό λόγο ότι η συντήρηση, αντικατάσταση των παλαιών συστημάτων, η πιστοποίηση και η στελέχωση με προσωπικό των αεροδρομίων και του εξοπλισμού τους κοστίζει στην Υπηρεσία μας ένα μεγάλο χρηματικό ποσό το οποίο ξεπερνά κατά πολύ το προβλεπόμενο ποσό του προυπολογισμού, με επακόλουθο τη δημιουργία τεράστιων προβλημάτων εξαιτίας των οποίων διακυβεύεται η διατήρηση της ΕΜΥ ως Αποκλειστικού Παρόχου Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας – ΜΕΤ.

Επιπλέον το τελευταίο διάστημα έχει αρχίσει να δημιουργείται ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο για την παροχή αεροναυτικών υπηρεσιών. Λαμβάνοντας υπόψη τις τελευταίες εξελίξεις στη χώρα μας , ο κίνδυνος απώλειας της αποκλειστικής παροχής μετεωρολογικής υποστήριξης από την ΕΜΥ, είναι υπαρκτός και μια τέτοια εξέλιξη θα σήμαινε αυτόματα και την απώλεια των εσόδων από τον EUROCONTROL.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ

Με δεδομένο ότι η Υπηρεσία μας ως Αποκλειστικός Πάροχος, μέχρι σήμερα δεν εισπράττει από τον EUROCONTROL το ποσό που της αναλογεί, δυσκολεύεται όλο και περισσότερο να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις όπως αυτές καθορίζονται από τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 1035/2011 με ορατό τον κίνδυνο απώλειας της αποκλειστικότητας του Παρόχου. αλλά και των εσόδων που αυτός επιφέρει στο Ελληνικό κράτος . Με βάση τον τελευταίο εκτελεστικό κανονισμό (ΕΕ) 2017/373 της Επιτροπής, της 1ης Μαρτίου 2017, που θέτει υψηλές προδιαγραφές και καταργεί τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 482/2008, τους εκτελεστικούς κανονισμούς (ΕΕ) αριθ. 1034/2011, (ΕΕ) αριθ. 1035/2011 και (ΕΕ) 2016/1377, και αριθ. 677/2011 οι προκλήσεις είναι μεγάλες και είναι απαραίτητο να γίνουν αλλαγές:

α) Στο Τμήμα  Παρόχου MET -Υπηρεσιών Αεροναυτιλίας (και όχι παρόχου Αεροναυτικής Μετεωρολογίας όπως αναφέρεται στο ΠΔ 79/2018 )

β) Νομοθετική Τροποποίηση του Ν 4456/2017, ώστε να υπάρξει πρόβλεψη για απόδοση μέρους των εσόδων από τον Eurocontrol προς την ΕΜΥ

γ) Να ενδυναμωθεί ο ρόλος του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου μέσα από τον νέο Κανονισμό Λειτουργίας της ΕΜΥ . Αυτό μπορεί να γίνει αν επιτευχθεί με σταθερή στελέχωση και ροή προσωπικού και με άμεση (επανα)λειτουργία όλων των βασικών υποδομών (σταθμοί , ραντάρ, lightnings ) . Ηδη ο αριθμός του πολιτικού προσωπικού έχει εγκριθεί για το σύνολο της ΕΜΥ με τον νέο Οργανισμό και βρισκόμαστε εν αναμονή της τελικής εγκρίσεως και του στρατιωτικού προσωπικού που θα διατεθεί στην ΕΜΥ από την Πολεμική Αεροπορία.

δ) Να επανεξεταστεί από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία γιατί έχει προταθεί και εχει γίνει αποδεκτή η κατάργηση του Εθνικού Ναυτικού Μετεωρολογικού Κέντρου σε μια κατ΄εξοχήν Ναυτική χώρα . Υπενθυμίζεται οτι αυτή η απόφαση ελήφθη μετά την τελική εισήγηση της Επιτροπής που είχε δημιουργηθεί για την αναμόρφωση της ΕΜΥ και για τo θέμα αυτό είχα εκφράσει παλαιότερα αλλά και πρόσφατα τις απόψεις μου σε σχετικό άρθρο.

Η σημερινή ανάλυση παρότι έχει αναφερθεί και σε προγενέστερο χρόνο , αποτελεί ένα απλό παράδειγμα , για το πώς η παροχή Υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας μπορεί να αποφέρει καρπούς με πολλά έσοδα σε ένα Οργανισμό όπως η ΕΜΥ και να αποτελέσει εργαλείο ανάπτυξης . Όλα αυτά αποτελούν μια πρώτη “μαγιά” για το πως πρέπει να κινηθούμε στο μέλλον και να πετύχουμε ανάλογες χρηματοδοτήσεις, μέσω ερευνητικών έργων ή άλλων υπηρεσιών, προς όφελος του Έλληνα πολίτη.  Σε λίγες μέρες αναλαμβάνω την Διεύθυνση του Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου , για όσο χρονικό διάστημα απαιτηθεί,  μέχρι να ολοκληρωθεί η έγκριση του Νέου Κανονισμού Λειτουργίας της ΕΜΥ και γίνουν οι τελικές τοποθετήσεις του προσωπικού. Μέρος των εργαζομένων στο ΕΜΚ έχει αναλάβει την υποστήριξη του Αεροναυτικού έργου που περιγράψαμε, όπως αυτό επιβάλλεται από το ISO και το Σύστημα Διαχείρισης της Ποιότητας . Ευελπιστώ οτι αυτή τη φορά προς όφελος όλης αυτης της νευραλγικής Διεύθυνσης , εγκριθεί και εφαρμοστεί και ο αντίστοιχος Κανονισμός Οργάνωσης και Λειτουργίας,  ο οποίος βρίσκεται σε εκκρεμότητα πάνω απο 20 χρόνια. Οι ευθύνες, αλλά και οι προκλήσεις σε αυτό το “νέο” αντικείμενο είναι μεγάλες , αλλά δεν με φοβίζουν. Στα 35 χρόνια εργασιακής πείρας μου στον Δημόσιο και τον Ιδιωτικό τομέα, εκείνο που με “φοβίζει” περισσότερο, είναι η αδυναμία των κρατούντων να σε αφουγκραστούν…